Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

comateuze patiënten als orgaanbron, is dit veel beter te begrijpen. De ontwikkelingen
van de transplantatiegeneeskunde waren tussen 1959 en 1968 zodanig dat
er een groot belang was bij het vrijkomen van organen, zoals harten, levers en
nieren, voor transplantatiedoeleinden. Het is zonder meer aannemelijk dat als de
mogelijkheden van de transplantatiegeneeskunde in 1968 niet bestaan hadden, de
klinische hersendood niet als equivalent aan de dood zou zijn beschreven, maar
eerder als vorm van diep coma als ge\'olg van de orgaandood van de hersenen met,
inherent hieraan, een infauste prognose, en hierom een meer dan voldoende legitieme
reden om de behandeling te staken. Het is daarom dat de transplantatiechirurgen
in het comité gekleurde meningen en belangen hadden bij het herdefiniëren
van de dood, zoals duidelijk is geworden uit de uitspraken van onder
anderen Murray. Zo was bijvoorbeeld in een eerdere versie van het verslag van het
comité beschreven dat de hersendood niet eerder vastgelegd mocht worden dan na
drie maal 24-uurs observatie-interval, voordat de beademing kon worden gestaakt
(of organen konden worden uitgenomen). Eén van de transplantatiechirurgen uit
het comité reageerde hierop met: "Does this meall we must wait 72 lIours?"67. Op
basis hiervan werd de observatietijd verkort naar eenmaal 24 uur.
In de draft van 11 april 1968 was nog een aparte paragraaf te vinden met als titel
Additiollal Safegllards for the Doctor ill Charge. Hierin werd uiteengezet dat de
beslissing om de beademing bij een hopeloos comateuze patiënt te beëindigen
gedeeld moest worden met collega artsen en de familie en de verpleegkundigen
uitvoerig moest worden ingelicht. Deze paragraaf is uiteindelijk niet in deze vorm
opgenomen in de definitieve versie. Reden was dat hierdoor de schijn gewekt werd
dat vaststelling van de hersendood een onzekere zaak was, die gedeeld moest
worden met en geverifieerd moest worden door anderen. Door gelijkstelling van
de hersendood met de dood was dit niet nodig. Dood is dood, en in geval van een
irreversibele hartstilstand werd ook geen collega geconsulteerd om de dood te
bevestigen. Uiteindelijk is in het artikel zoals verschenen in the ]oll/'lwl of the
American Medical Associatoll alleen gesuggereerd om een collega te raadplegen en
om de dood niet door een arts te laten vaststellen die betrokken is bij transplantatiegeneeskunde.
Het comité vindt dit laatste uiteindelijk "advisabie" om een
belangenverstrengeling te vermijden (Harvard Medical School etc., 1968: 339).
Binnen het comité is een controverse geweest over de naam van het beschreven
syndroom. Is het 'dood', 'hersendood' of 'irreversibel coma'? In het bijzonder de
transplantatiechirurg Murray heeft zich sterk gemaakt voor het benoemen van de
dood boven irreversible coma. Het comité heeft ervoor gekozen de dood te herdefiniëren.
Dit heeft geleid tot de verandering van de naam van het comité van Ad
hoc Committee to Study the Problems of the Hopelessly Unconscious Patient tot
Ad Hoc Committec to Examine the Definition ofBrain Deatll. De titel van het
uiteindelijk manuscript werd '}\ Defillitioll of Irrel'ersible Coma", maar in de tekst
werd dit gelijk gesteld met het «Braill deat" sYlldrome", hiermee de twee termen als
synoniem beschrijvend, wat verwarrend is 68 •
49