Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

hebben bij het verzoek tot orgaanpreservatie na resuscitatie weg te nemen, zou
kunnen zijn om de meest naaste familieleden aanwezig te laten zijn tijdens de
resuscitatiepoging. Hierbij zullen de familieleden de welwillende pogingen van het
spoedeisende hulp team en het falen van de resuscitatie volledig meemaken en
ervaren. Na het staken van de resuscitatie zal de doodstijding voor de familieleden
minder woorden behoeven in te houden en zal de vraag om toestemming tot 01'gaanpreservatie
minder moeilijk zijn, in ieder geval als iets vanzelfsprekender of
onvermijdelijker gezien kunnen worden. Ervaringen met de aanwezigheid van
familieleden van de patiënt tijdens resuscitatie zijn aan het eind van jaren tachtig
in de literatuur beschreven 339 . In 1982 werden in het Poote Hospital, Jackson,
Michigan voor het eerst familieleden toegestaan aanwezig te zijn bij de resuscitatie
van hun familielid. Dit was op dringend verzoek van twee familieleden. In één
geval betrof het de echtgenote van een neergeschoten politiefunctionaris, in een
ander geval een familielid dat meegereden was met de ambulance, waarin de
resuscitatiepoging al begonnen was. In een pilotonderzoek naar de mening van
familieleden om aanwezig te zijn tijdens de resuscitatiepoging antwoordde niet
minder dan 72% dat zij dit wilden 341 • Naar aanleiding van deze pilot werd besloten
om geselecteerde familieleden standaard, als zij dit wensten, bij de resuscitatie
toe te laten (Doyle et al., 1987: 673). Nadat familieleden op de spoedeisende
hulpafdeling waren opgevangen werd hen door een ziekenhuisgeestelijke of één
van de spoedeisende hulpverpleegkundigen uitgelegd wat er gaande was, en gevraagd
of zij bij de resuscitatie aanwezig wilden zijn. Als zij een positief besluit
namen werd hen de situatie nader beschreven, zodat zij zich konden instellen op
de aanblikvan de resuscitatie van hun dierbare. Hen werd verteld dat zij hun familielid
tijdens de resuscitatie konden aanraken en toespreken, zonder de resuscitatie
te hinderen. In de meeste gevallen was de patiënt reeds geïntubeerd en opgelijnd
als het familielid de resuscitatiekamer binnenkwam. Het familielid werd tijdens de
resuscitatie op de hoogte gehouden van de verrichte handelingen en het succes of
falen van de resuscitatie. Sommige familieleden was de aanblik te veel, zij keerden
terug naar de familiekamer, anderen gingen na de eerste aanblik naar buiten, maar
kwamen even later wederom binnen. De beslissing om de resuscitatiepoging te
staken werd met de familieleden in de resuscitatiekamer besproken. De familieleden
waren getuige van de afkoppeling van kunstmatige beademing of mechanische
resuscitator en het stopzetten van infusen. Na de doodverklaring werden
endotracheale tube, intraveneuze lijnen en dergelijke verwijderd, en konden de
familieleden zo lang zij wilden bij het stoffelijk overschot blijven, om afscheid te
nemen. De ziekenhllisgeestelijke verleende zonodig bijstand. In de eerste zes
maanden van 1985 maakten 70 families resuscitatie op een familielid mee. Hen
werd achteraf (tenminste vier maanden na de resuscitatie) gevraagd naar hun
ervaringen. Daarnaast werden 21 artsen en verpleegkundigen, werkzaam op de
spoedeisende hulpafdeling, naar hun mening over de aanwezigheid van familie
tijdens de resuscitatie gevraagd. Van de ondervraagde familieleden gaf 72% aan
214 HOOFDSTUK 7