Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

zegt tegen orgaan-/weefseldonatie, dan zou dit kunnen betekenen dat in de ideale
situatie men van circa 10.450 personen per jaar die in een ziekenhuis overlijden
weet dat hij!zij geen bezwaar heeft tegen orgaan-/weefseldonatie. Gaan we vervolgens
uit van 0,4% overlijdens onder de omstandigheden van klinische hersendood
dan betekent dit dat van 42 klinisch hersendode personen per jaar men een 'ja' in
het donorregister aantreft.
De winst van de centrale registratie is dat men in de ideale situatie van circa
24.700 personen per jaar (I 9% van aUe overlijdens in Nederland in en buiten de
ziekenhuizen) weefsels zoals huid en hoornvliezen kan verkrijgen (onder deze
overledenen kunnen overigens ook vele non-heart-beating nierdonoren zijn), en
tenminste 2 meer hersendode orgaandonoren per jaar dan met het systeem van
codicildragers. Dus weet men nu weliswaar in een op de drie gevallen wat de
patiënt heeft vastgelegd, maar slechts in een uitzondering zal dit organen (zoals
hart, lever, longen en pancreas) opleveren, omdat slechts een enkeling onder de
omstandigheden van hersendood overlijdt. Vanuit het perspectief van orgaandonatie
weten 'iVe eigenlijk evenveel met als zonder het centrale donorregister. De
vergelijking die Wever maakt tussen de bij overlijden gevonden codicils en de geregistreerde
wilsverklaringen is incorrect. \Vever vergelijkt appels met peren 444 .
Het centraal registreren van meningen heeft als uitkomst dat een duidelijke
minderheid zijn mening heeft laten vastleggen. Reclamecampagnes falen al jaren.
De vrijblijvendheid van de beslissing is hier onder andere debet aan. Ervaring uit
andere landen laat dit eveneens zien. In Zweden heeft l,S miljoen (15%) van de 8,7
miljoen inwoners zijn wil laten vastleggen in het donorregister. Van de vastgelegde
wilsuitingen is 52% negatief en 48% positief (Gäbel & Rehnqvist, 1997). Het
merendeel van de geregistreerde toestemmingen betreft jongeren. Bergström et al.
(1997) onderzochten van 151 potentiële orgaandonoren of zij al dan niet geregistreerd
stonden in het donorregister. Hiervan hadden er 13 (8,6%) een positieve
wilsbeschikking laten vastleggen, 12 (7,9%) een negatieve wilsbeschikking en 126
(83,4%) kwamen niet in het donorregister voor. Van de 126 niet geregistreerde
potentiële donoren kon in 67 (53,1%) gevallen toestemming van de nabestaanden
worden verkregen. De conclusie die Bergström en zijn collegae trekken is dat het
centraal registreren van wilsuitingen niet heeft bijgedragen aan een toename in het
donoraanbod.
In België waar men sinds 1987 zijn bezwaar kan laten registreren hadden aan
het einde van 1995 160.425 Belgen (dat is 1,75% van de oorspronkelijke Belgische
bevolking) en 29.757 van de in België woonachtige buitenlanders (dat is 3,23%
van dat deel van de bevolking) bezwaar tot orgaanuitname laten registreren (Roels
et aL, 1997a). Eerdere peilingen naar het bezwaar tot orgaanuitname voor de
inwerkingtreding van de wet lieten zien dat circa 30% van de Belgische bevolking
bezwaar had tegen orgaanuitname. Zijn er ook voor het laten vastleggen van een
bezwaar tegen uitname drempels of betreft dit alleen luiheid, distantie en disinteresse?
RoeIs et al. (l997b) lieten in een ander onderzoek zien dat 76,3% van de
335