Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

nog niet volledig is onderzocht en begrepen en de onderzoekingen die gedaan zijn
vooralsnog het tegendeel bewijzen.
Als men dus klaarblijkelijk de keuze heeft om klinisch hersen dode patiënten al
dan niet voor langere tijd door te beademen en behandelen, in plaats van dat de
(natuur altijd zijn loop neemt' ealle klinisch hersendode patiënten krijgen een
irreversibele circulatiestilstand, ondanks optimale beademing en behandeling'), is
het doorbehandelen van een klinisch hersendode patiënt slechts als zinloos
medisch handelen te zien. In een dergelijke geval kan men zeggen: We stoppen de
behandeling, omdat de prognose infaust is. De zinloosheid van de doorbehandeling
is een goede reden tot het stoppen van de behandeling, maar hierdoor
wordt het moeilijker de klinische hersendood als gelijk aan de traditionele dood te
zien, of in ieder geval een toestand die snel door de traditionele dood gevolgd zou
worden. McCullagh (i 993: 38) schrijft hier terecht over: "The probabilit)' that
cardiac arrest will closel)' fol101v bra;'l death, lmless extraordinary resusCÎtatÎl'e
measures are employed, sllOuld be see1l as 110 more thall a progllostic feature alld certailll)'
1I0t as all illdieatioll of the lIature ofbmill death':
Het is vanuit deze optiek bezien dan ook opvallend dat ook de Commissie van
de Gezondheidsraad in haar rapport van mening is dat na vaststelling van de klinische
hersendood snel een circulatiestilstand zal volgen. Zo schrijft zij in haar
rapport (i 996): "teil slotte treedt 110 hersellstallldood iu alle gCl'allell billllell ellkele
dagen hartstilstand op, ongeacht de medische interventie ter ondersteuning vau de
circulatie". Het eerste deel van de zin is waar. Inderdaad alle klinisch hersendode
patiënten krijgen binnen dagen een onherstelbare hartstilstand. Het tweede deel
van de zin lijkt na analyse van de literatuur echter niet juist. Men kan met ondersteuning
van de circulatie door medische interventie de circulatiestilstand in vele
gevallen (voor langere tijd) voorkomen. Critici zeggen dat beschreven klinisch
hersendode patiënten bij wie men een lange somatische overleving kon bewerkstelligen
zeer aannemelijk niet hersendood waren, maar in een vegetatieve toestand
verkeerden. Vanuit deze visie bezien is het onder andere van belang om na te
gaan of de klinisch hersendode patiënten die de Japanners beschrijven wel net zo
hersendood waren als klinisch hersendode patiënten in Nederland. Ik denk na
bestudering van de publicaties dat dit inderdaad het geval was. Alle door Yoshioka
et al. (i986), Iwat et al. (i989) en Nagareda et al. (i993) beschreven patiënten voldeden
aan de prealabele voorwaarden zoals deze ook in Nederland gangbaar zijn.
Vrijwel alle patiënten waren klinisch hersendood geraakt na een ernstig schedelhersenletsel
of cerebrovasculair accident. In alle gevallen waren de patiënten diep
comateus, hadden geen opwekbare hersenstamreflexen meer, geen spontane
ademhaling en hadden in alle gevallen een iso-elektrisch elektro-encefalogram.
Het is uit de publicaties alleen niet duidelijk hoe de apneutest werd verricht. De
door Parisi et al. in 1982 beschreven patiënt was hersendood geraakt na een
postanoxische encefalopathie, had wijde niet op licht reagerende pupillen,
areflexie, geen spontane ademhaling en bij herhaling een iso-elektrisch elektro-
115