Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

gerd. Patiënt A wordt nog gedurende enige tijd 'doorbehandeld', bij patiënt B
wordt de kunstmatige beademing gestaakt. Patiënt B krijgt om 20.35 uur een
circulatiestilstand, patiënt A gaat met kloppend hart en kunstmatig beademd om
21.45 uur naar de operatieafdeling. In het medisch dossier van patiënt A staat dat
de dood om 20.00 is vastgesteld, bij patiënt B wordt op de overlijdensverklaring als
tijdstip van overlijden 20.35 genoteerd, het hart van patiënt A stopt om 00.45 uur
de volgende dag voordat het uit het lichaam wordt uitgenomen. Was patiënt A niet
in aanmerking gekomen voor orgaandonatie dan was hij waarschijnlijk ook rond
20.35 overleden verklaard na het staken van de beademing, had de familie van
patiënt B wel toestemming voor orgaanuitname gegeven dan was hij om 20.00
doodverklaard in plaats van om 20.35.
3.6 ENIGE KANTTEKENINGEN BIJ HET ADVIES HERSENDOOD­
CRITERIA VAN DE COMMISSIE HERSENDOODCRITERIA
VAN DE GEZONDHEIDSRAAD, 1996
In de hierboven geschreven paragrafen is reeds meerdere malen op het advies van
de Commissie Hersendoodcriteria van november 1996 ingegaan. Bij dit meest
recente advies van de Gezondheidsraad kunnen in het licht van het voorgaande
nog enige kanttekeningen te worden geplaatst. In hoofdstuk 2 van het advies
wordt de hersendood vanuit juridisch en maatschappelijk perspectief belicht.
Onder § 2.1 van het advies wordt de positie van de donor beschreven. De Commissie
is van oordeel dat de diagnose hersendood inhoudt dat de patiënt is overleden
en dat vaststelling van de diagnose hersendood het moment markeert waar­
op maatregelen mogen worden getroffen die noodzakelijk zijn om organen voor
transplantatie geschikt te houden, zolang de procedure ter verkrijging van de voor
uitname vereiste toestemming nog niet is afgerond. Verder wordt benadrukt:
"Vmwfhet moment waarop de dood is vastgesteld, vindt de beademing plaats in het
belang van mogelijke orgaandonatie". Zoals duidelijk zal worden in § 5.1 van dit
boek is dit niet in overeenstemming met de dagelijkse praktijk. Al voor het vaststellen
van de hersendood is in alle gevallen beademing in het belang van orgaandonatie
gecontinueerd. Het vaststellen van de hersendood is niet het werkelijke
markeringspunt tussen therapeutische en niet-therapeutische interventie, dit
moment wordt vrijwel altijd al bij de stervende patiënt gemarkeerd. Onder § 2.2
van het advies wordt de positie van de nabestaanden belicht. De Commissie respecteert
aan de ene kant de zelfbeschikking van de donor in geval van positieve
wilsuiting aangaande orgaandonatie, maar meent aan de andere kant dat als nabe­
staanden negatief tegen de orgaandonatie aankijken de belangen gewogen moeten
worden. Er kan dus, volgens de Commissie, een situatie ontstaan waarbij de her­
sendode patiënt zich bij leven positief heeft uitgelaten over orgaandonatie maar de
familieleden uiteindelijk instemming tot uitname weigeren, en de arts besluit niet
121