Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

tiegeneeskunde en niet omdat klinisch hersendode patiënten Idoodverklaard'
moesten worden vanuit klinisch oogpunt.
De Nederlandse juriste Van Till-d' Aulnis de Bourouill heeft zich in de jaren
zeventig en tachtig uitvoerig beziggehouden met de doodscriteria 156 . Haar mening
(en bedenkingen) over de criteria voor het vaststellen van de hersendood,
zoals onder andere tot uitdrukking gekomen in de minderheidsnota bij het advies
van de Gezondheidsraad inzake de hersendoodcriteria uit 1983, heeft zij tot haar
dood in 1996 vol gehouden lS7 .
Op 23 februari 1977 deed de toenmalige staatssecretaris van Volksgezondheid
en Milieuhygiëne het verzoek aan de Gezondheidsraad om na te gaan of het advies
van de Gezondheidsraad inzake de hersendoodcriteria uit 1973 inmiddels verouderd
was en zo ja of dit bijgesteld diende te worden naar de huidige stand van
wetenschap. Op 27 augustus 1979 werd de Commissie door de Voorzitter van de
Gezondheidsraad geïnstalleerd. De Gezondheidsraad presenteerde haar 37 pagina's
dikke advies op 24 februari 1983. In dit advies is de definitie van de hersendood
gelijk gebleven aan die van 1973. Nu wordt echter gesteld dat de hersendood
aangenomen kan worden indien vaststaat dat de hersenen 10 minuten of langer
geen bloedvoorziening genoten hebben. In 1973 schreef de Commissie nog dat na
een circulatiestilstand van langer dan 10 minuten de hersenfunctie zich waarschijnlijk
niet meer zou herstellen. Zekerheid gaf de Commissie in 1973 pas na 30
minuten. De observatieperiode tussen het initieel hersendood-verklaren en het afgeven
van de doodsverklaring werd, net als in 1973, gesteld op zes uur. De Commissie
geeft aan dat het vaststellen van de klinische hersendood alleen van belang
is bij eventuele orgaandonatie. Als men de behandeling bij een diep comateuze
patiënt met ernstige hersenbeschadiging wil staken is het niet van belang eerst de
klinische hersendood vast te stellen. De Commissie kiest er, net als in 1973, voor
om de hersendood te bewijzen na (hetero )anamnese, lichamelijk neurologisch
onderzoek en aanvullend onderzoek. Er is, net als in 1973, voor gekozen dit aanvullend
onderzoek uit een elektro-encefalogram te laten bestaan. Afwezigheid van
spontane potentiaalschommelingen op het elektro-encefalogram zal in het aanvullend
onderzoek bewijzend moeten zijn voor het intravitaal afsterven van de
grote hersenen. Opvallend is dat de Commissie aangeeft dat de anamnese en het
klinisch neurologisch onderzoek in principe voldoende zijn om de hersendood
vast te stellen, maar dat een elektro-encefalogram volledige zekerheid geeft. Verder
is opvallend dat de Commissie voor hypothermie nu een grens van 32°C aanhoudt
in tegenstelling tot 1973 waar de grens bij 35'C lag l5S • Een kleine minderheid van
de Commissie (de neuroloog Bruyn, en de juristen Schultsz en Van Till d'Aulnis de
Bourouill) is echter van mening dat de vastgestelde criteria onvoldoende zekerheid
over het intravitaal afsterven van de gehele hersenen geven 1S9 . Een elektroencefalogram
geeft alleen weer dat er al dan niet potentiaalschommelingen van de
hersenschors bestaan, en het klinisch neurologisch onderzoek geeft uitsluitsel over
het functieverlies van de hersenstam. Over het tussenliggende deel van hersenen
71