Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

therapeutische handelingen aan. Maar mag men niet-therapeutische behandeling
opstarten nadat al bij voorbaat besloten is om af te zien van het opstarten van
therapeutisch handelen vanuit de veronderstelling dat therapeutisch handelen
effectloos zal zijn? Dit is een totaal andere situatie dan in de vorige paragraaf is
beschreven en rechtvaardigd een aparte bespreking. Een casus ter inleiding:
Casus 'Moeder stierf aa1l eell beroerte'
Het is 18 mei 1996. Een 64-jarige vrouw wordt met een grote intracerebrale
bloeding opgenomen op de neurologische afdeling van een middelgroot perifeer
ziekenhuis. De vrouw is diep comateus maar ademt spontaan. De patiënte
is sinds een jaar weduwe en woont zelfstandig. Zij wordt op een tweepersoonskamer
naast een andere comateuze vrouw gelegd. De telefonisch geconsulteerde
neurochirurg zag, gezien de slechte klinische toestand, geen indicatie
tot operatief ingrijpen. Ongeveer twee uur na opname arriveren de dochter en
de zoon van de vrouw op de afdeling. De dienstdoende arts-assistent licht hen
in over de geconstateerde catastrofale intracerebrale bloeding en de daarmee
verbonden infauste prognose. Hij kan geen indicatie geven hoe lang deze toestand
kan duren. De dochter en de zoon gaan naast het bed van hun diep comateuze
moeder zitten. Een verpleegkundige brengt hen koffie. Circa twee uur
later komen de arts-assistent en zijn supervisor op de kamer. Zij onderzoeken
de patiënte opnieuw. Zij is nog steeds diep comateus, vertoont strekkrampen op
pijnprikkels en heeft middelwijde op licht reagerende pupillen. De ademhaling
is regelmatig en diep. De artsen spreken met de zoon en de dochter in de familiekamer.
De supervisor vraagt, nadat hij zijn bevindingen heeft medegedeeld,
hoe zij tegen orgaandonatie aankijken. Hij schetst de prognose waarin hun
moeder zich bevindt als infaust, zij zal binnen afzienbare tijd komen te overlijden.
De zoon vraagt wat hij met zijn vraag bedoelt. De arts schetst de situatie
dat indien zij toestemmen tot uitname van organen na de dood, hij hun moeder
wil overplaatsen naar de intensive care-afdeling, zodat zij, als haar ademhaling
nitvalt, zij direct geïntubeerd en beademd kan worden, hetgeen essentieel is
voor het behoud van de organen. De zoon en de dochter willen even bedenktijd.
De artsen laten hen alleen. Na een kwartier geeft de zoon aan dat zij geen
bezwaar hebben tegen deze procedure. De supervisor belt met de dienstdoende
arts van de intensive care-afdeling en de vrouw wordt overgeplaatst naar de
intensive care- afdeling. Zij wordt aangesloten aan de monitor en krijgt een
intra-arteriële lijn voor invasieve bewaking van de bloeddruk. Er wordt een
tweede intraveneuze lijn geplaatst waardoor ook de centraal veneuze druk kan
worden gemeten. Er wordt haar, gezien de geconstateerde lage bloeddruk, een
liter plasmavervangende vloeistoffen toegediend. Vanuit het afgenomen arteriële
bloed blijkt dat de ademhaling nog sufficiënt is. De zoon en de dochter zijn
zolang in de familiekamer van de intensive care gelegd. De daarop volgende
171