Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

geboren uit zijn klinisch hersendode moeder die tussen het moment van hersendood
en geboorte 107 dagen werd doorbehandeld. Dat deze 107 dagen zeer
problematisch zijn verlopen beschrijven Bernstein en zijn collegae in 1989. In een
ander populair weekblad uit november 1992 kan men een foto zien van lan BeH
met zijn dochtertje Nicola. Ook Nicola werd geboren uit haar klinisch hersendode
moeder die 60 dagen was doorbehandeld. Ook in het geyal van Gaby Siegel werd
de zwangerschap gecompliceerd door een onvoorstelbare reeks van complicaties
en lichamelijke storingen, maar heeft de zeer intensieve doorbehandeling uitein­
delijk toch geresulteerd in de geboorte van een gezond kind. Kunnen artsen en
verpleegkundigen garanderen zo zorgvuldig te werken dat de ongeborene zo min
mogelijk ellende zal worden aangedaan door de 'behandeling' van zijn hersendode
moeder? En als dit uiteindelijk slecht uitpakt, kunnen zij zich dan verantwoorden
voor de geyolgen die zij door hun handelen de ontwikkelende mens hebben aangedaan?
Of kunnen zij wegkomen met de dooddoener: «'Ve hebben gedaan wat we
konden. We dachten in het belang van de foetus te handelen"24B. De criticus zal
zich dus afvragen of artsen en verpleegkundigen ervan uit kunnen gaan dat alles
wat het lichaam van een zwangere hersendode vrouw te verduren krijgt geen
schade berokkent aan de foetus. Kunnen zij zich met eenzelfde verantwoordelijke
zorg als de moeder die zou hebben betracht, opstellen tijdens de zwangerschap?
Strikt genomen lijkt mij het antwoord negatief. Zij zullen nooit de bijzondere
relatie met de ongeboren vrucht kunnen hebben die de moeder zou hebben gehad
onder de omstandigheden van een normale zwangerschap. Daarom kunnen de
artsen niet bij voorbaat veronderstellen overeenkomstig de gedachten en wil van
de zwangere hersendode vrouw te handelen. De foetus heeft moreel gezien het
recht zoveel mogelijk gevrijwaard te blijven van schade waarvan het later na de
geboorte last van zou kunnen ondervinden. Dit is geldig bij een levende moeder,
maar ook bij een klinisch hersendode moeder, echter in het tweede geval zijn het
anderen die de schade zullen moeten voorkomen. Hecht men veel belang aan deze
bijzondere relatie dan zal dat kunnen betekenen dat het ongeboren kind zal
steryen. De vraag die blijft is dus hoeyeel belang men hecht aan het waarborgen
van de bijzondere relatie. Er wordt wel geopperd dat de speciale relatie tussen
moeder en ongeboren kind naast een lichamelijke relatie en wisselwerking ook een
geestelijke is. Deze speciale relatie valt in geval van klinische hersendood niet te
ondervangen. De geestelijke band tussen de hersendode vrouwen haar ongeboren
kind is op het moment van de hersendood verbroken. Anderen kunne'n dit slechts
ten dele en wellicht onvoldoende opvangen. In sommige gevallen zal dit beter
lukken dan in andere, men denke maar aan de intensieve betrokkenheid van Karl­
Eugen Siegel tijdens de doorbehandeling van zijn hersendode vrouw Gaby.
Een gedwongen verblijf van de foetus in de baarmoeder van een klinisch her­
sendode vrouw is verre van ideaal te noemen, maar de consequentie om de foetus
bij voorbaat te laten sterven om wille van deze niet-ideale situatie is niet vanzelfsprekend.
Ook als de bijzondere relatie verbroken is/afwezig is, blijft er de foetus
'47