Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

traal Begeleidingsorgaan voor de Intercollegiale Toetsing van december 1997 zal
het uitgangspunt voor het donorbeleid in Nederlandse ziekenhuizen zijn. In
hoofdstuk 1 van dit protocol worden de algemene en orgaanspecifieke contraindicaties
voor donatie genoemd.
Onder de algemene contra-indicaties verstaan de samenstellers van het protocol
een aan het overlijden van de donor voorafgaande sepsis, tenzij deze adequaat
antibiotisch is behandeld. Onder een adequate behandeling rekent men een stabiel
klinisch beeld en een negatieve bloedkweek als er voorafgaande aan de dood. Ten
tweede worden kankerpatiënten uitgesloten, zij het met enige uitzonderingen.
Patiënten die overlijden aan de gevolgen van een primaire kwaadaardige hersentumor
kunnen orgaandonor zijn. De samenstellers van het protocol specificeren
dit echter strikter dan 'primaire maligne hersentumor', Zij noemen laaggradige
astrocytomen, oligodendrogliomen en ependymomen. Van 'Vezel & De Meester
(1998) geven hier meer uitleg over. Zij pleiten ervoor om bij patiënten met een
medulloblastoom (een maligne glioomsoort die vooral bij kinderen voorkomt),
een glioblastoom of astrocytoom graad IV voorzichtig te zijn met een beslissing
tot orgaandonatie. Zij baseren deze uitsluiting op een publicatie van Detry et al. uit
1997. Manipulatie aan deze tumoren zou metastasering kunnen veroorzaken.
Frank et al. (1998) publiceerden recentelijk de transmissie van het uiterst kwaadaardige
glioblastoma multiforma door een levertransplantatie. Deze scheiding in
bruikbaarheid op basis van tumorsoort is in de praktijk vrijwel niet bekend 459 .
Soms is de maligniteitsgraad van de tumor nog niet bekend als de patiënt overlijdt.
Kan de orgaandonatie dan geen doorgang hebben? Of moet, bij wijze van een op
orgaandonatie voorbereidende handeling) bij de klinisch herseridode patiënt met
een onbekende hersentumor een biopsie of diagnostische trepanatie worden verricht?
Sommigen pleiten hiervoor) maar de morele bezwaren (veronderstellen van
toestemming van de donor) het berokkenen van ingrijpende mutilatie, professionele
autonomie van de arts) lijken vooralsnog zwaar te wegen. Verder kunnen
pa-tiënten die lijden aan een basaalcelcarcinoom orgaandonor zijn, iets wat
Vehmeyer & Van den Brand (1998) wel, maar Van Wezel & De Meester (1998) weer
niet noemen. Ten derde noemen de auteurs personen die bekend zijn met een
infectie met HW of die behoren tot de risicogroep voor HIV-overdracht.
In de derde bijlage van het protocol orgaan-/weefseldonatie wordt een toelichting
op de contra-indicaties gegeven. Zo worden lijders aan een actieve systemische
infectie uitgesloten. Hieronder wordt onder andere tuberculose, lepra, lyme
disease, malaria, bacteriële en virale hersenvliesontsteking, difterie, roodvonk,
hondsdolheid, gordelroos en hersenontstekingen van onbekende oorsprong verstaan.
Ook personen met eens doorgemaakte syfilis zijn uitgesloten. In andere landen
worden organen van personen die aan een hersenvliesontsteking overleden
zijn met succes getransplanteerd 46o . Ook syfilis wordt niet door iedereen als
contra-indicatie gezien 461 . Eenstemmigheid is er hier echter niet. In Amerika ziet
men een hersenvliesontsteking niet als contra-indicatie (e.g. Delmonico & Snyd-
359