Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

Samenvatting
Orgaandonatie als onderdeel van de transplantatiegeneeskunde heeft in 1998
een uitgebreide politieke en maatschappelijke belangstelling gehad. Met de introductie
van het advies 'Hersendoodcriteria' en het hersendoodprotocol van de
Commissie 'Hersendoodcriteria' van de Gezondheidsraad (november 1996), het
protocol orgaan-/weefseldonatie van de Nederlandse Transplantatie Vereniging
en het Centraal Begeleidingsorgaan voor de intercollegiale toetsing (C.B.O.)
(december 1997), de Wet op de Orgaandonatie (1 januari 1998) en de inrichting
van het centrale donorregister (raadpleegbaar per september 1998) is de basis
gelegd voor de regeling van postmortale orgaandonatie in de Nederlandse geneeskundige
praktijk. In dit proefschrift wordt deze regelgeving in relatie tot de praktijk
van postmortale orgaandonatie op sommige onderdelen kritisch beschouwd.
De doelstelling van deze studie is: ((Het beschrijven ell kritisch analyseren van
enerzijds de moreel re/e,/a1lte onderdelelI vallwctge"Éng eIJ richtlijnen ell anderzijds
de praktijk va 11 postmortale orgaalldollatie ill Nederlalld ill relatie tot deze regelgeving".
Vier kernvragen staan aan de basis van deze studie:
1 Is de 'whole-brain death', hetgeen de Nederlandse wetgever als 'dood van de
mens' heeft aangenomen in de zin van een volledig en definitief verlies van de
functies van de gehele hersenen en de hersenstam, inclusief het verlengde merg,
met zekerheid vast te stellen?
2 Sluit de praktijk van postmortale orgaandonatie aan op hetgeen er in
Nederland in wetgeving en richtlijnen is voorgeschreven?
3 Kan hetgeen in Nederland aan op orgaandonatie voorbereidende en orgaanpreserverende
handelingen wordt verricht of wat men binnen de huidige
wetgeving zou kunnen verrichten, moreel worden verantwoord?
4 Is er in Nederland een groter potentieel aan orgaandonoren te verwachten,
van andere bronnen dan klinisch hersendode patiënten?
De analyse van de praktijk van postmortale orgaandonatie en daaraan gerelateerde
ethische beschouwingen is gebaseerd op een uitgebreid literatuuronderzoek
en eigen praktijkervaring ..
Hoojdstrtk 1 is de inleiding op de volgende twee hoofdstukken. De 'dead-donorru
Ie', de norm dat een orgaandonor dood moet zijn voordat ongepaarde organen
worden uitgenomen en niet gedood mag worden door de orgaanuitname is het
uitgangspunt van de praktijk van postmortale orgaandonatie. Maar wanneer is
de mens dood of als dood te beschouwen? De stellingname van de Commissie
399