Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

om zich al dan niet te laten registreren al eerder dan het moment van verzoek om
registratie genomen. De groep van twijfelaars is klein, en de ervaring leert dat als
een beslissing niet meteen genomen wordt de kans groot is dat in het geheel geen
beslissing meer wordt genomen.
Voordat het centrale donorregister werd ingericht waren de hulpverleners voor
een expliciete toestemming tot orgaandonatie aangewezen op het donorcodicil. In
februari 1998 lag het percentage codicildragers in Nederland op 24% (Hessing et
aL, 1998). In dit codicil werd in de meeste gevallen toestemming gegeven voor
volledige orgaan- en weefseldonatie. Het percentage toestemmers in het donorregister
is in september 1998 zoals gezegd 19%. Een winst lijkt er vanuit deze optiek
dus niet te zijn. Onder deze 19% geregistreerde toestemmers zijn ook zij die alleen
toestemming geven voor weefseldonatie. Wever (1998) heeft bezwaar tegen een
vergelijking tussen codicildragers en toestemminggevers. Hij geeft aan dat slechts
bij 1,3% van de overledenen in ziekenhuizen een donorcodicil werd aangetroffen,
zodat men met het donorregister beter af is omdat in 35% van de gevallen men
weet wat de patiënt wil. Dit is echter geen correcte vergelijking. In de meeste gevallen
van overlijden is nooit naar een donorcodicil gezocht of aan de nabestaanden
hiernaar gevraagd omdat de patiënt niet onder de omstandigheden van klinische
hersendood overleed, en dus ongeschikt was als orgaandonor en de behandelaars
geen orgaandonatie voor ogen hadden. Circa 0,4% van alle overledenen in Nederland
worden per jaar doodverklaard onder de omstandigheden van klinische
hersendood (uitgaande van de ruime schatting van circa 500 hersendode patiënten
per jaar in Nederland). In de zeldzame gevallen dat de patiënt wel hersendood
geraakte vond men in een uiterst klein percentage een donorcodicil. Als men
uitgaat van circa 130.000 overlijdens per jaar in Nederland, waarvan circa 55.000
in ziekenhuizen dan zou dit volgens de redenatie van Wever (1,3% van de overledenen
in ziekenhuizen) betekenen dat in Nederland bij circa 715 personen die per
jaar in ziekenhuizen 443 overlijden een codicil is gevonden, terwijl, uitgaande van
24% codicildragers, in de 'onrealistisch ideale) situatie dat 24% van de overledenen
een codicil hadden ingevuld er 13200 mensen per jaar in een ziekenhuis zouden
overlijden met een ingevuld codicil (ervan uitgaande dat een evenredig deel codicildragers
per jaar overlijdt). Wever zegt er niet bij in hoeveel van de 71S gevallen
het gaat om een hersendode patiënt die geschikt is voor orgaandonatie, maar dit
zal een zeer kleine minderheid zijn. Gaan we uit van het gegeven dat per jaar circa
0)4% van de overledenen 'onder de omstandigheden van hersendood) overlijdt,
dan betekent dit ideaal bezien dat circa 53 personen per jaar hersendood worden
verklaard die een donorcodicil hebben ingevuld. Gaan we vervolgens uit van het
door Hessing et al. (1998) genoemde gegeven dat 7S% van de familieleden van de
codicildragers op de hoogte was van de wens tot orgaandonatie en toestemiIlg
geeft, dan betekent dat dit per jaar in 40 gevallen van hersendood bij een codicildrager
dit daadwerkelijk geresulteerd heeft in orgaandonatie.
Als we vervolgens uitgaan van het feit dat 19% van de Nederlandse bevolking (ja'
334 HOOFDSTUK 10