Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

duidelijk zijn dat men een patiënt niet laat sterven, maar dat hij dood is op het
moment dat de behandeling wordt gestaakt. De tweede reden tot bezorgdheid is
dat zowel in de media als medische vakliteratuur uitspraken verschenen waarin
leken en artsen stellen dat de criteria in belang van de transplantatiegeneeskunde
waren opgesteld, ten einde meer organen te verkrijgen. De Task Force ontkent niet
dat de invloed van de transplantatiegeneeskunde bij herdefiniëren van de dood
groot is, maar is uitdrukkelijk de mening toegedaan dat de criteria los hiervan
opgesteld zijn. Ten derde is er de bezorgdheid wie de wettelijke criteria gaat opstellen.
Is dat de arts, of zijn ook anderen er bij betrokken? Is er een taak voor juristen?
Als laatste wordt de angst voor verdere bijstelling van de criteria voor de dood
genoemd. De mening om de dood van de mens af te laten hangen van alleen het
elektro-encefalogram wordt genoemd. De auteurs twijfelen om patiënten met een
geïsoleerd iso-elektrisch elektro-encefalogram dood te verklaren. 'Vat was de bedoeling
van deze 'Refinements in criteria for the determination of death'? Kan het
Harvard-rapport aan de acht gestelde criteria voldoen? De auteurs van het rapport
denken van wel 129 • Zijn de criteria onderscheidend en maar op een manier te
interpreteren? Nee, al een jaar later bleek dat de eis van totale areflexie niet houdbaar
was. De auteurs van het rapport noemen dit helaas niet. Verder geeft Beecher
zelf in 1969 aan dat een elektro-encefalogram noodzakelijk was, waar het Harvard-comité
dit in 1968 niet zo ziet. Vervolgens zouden de criteria voor een ieder,
leek en professional, inhoudelijk duidelijk en begrijpelijk moeten zijn. Helaas is dit
niet waar. Al in februari 1973 publiceerden Delmonico & Ratldolph een onderzoek
hiernaar. Van de ondervraagde burgers accepteerde slechts 29% hersendood als
gelijk aan de dood en zou men hieruit voortkomend toestemming geven tot
orgaandonatie, tegen 58% van ondervraagde medische studenten en 54% van de
ondervraagde artsen. Blijkbaar waren de criteria niet zodanig dat iedereen deze
direct als gelijk aan de dood interpreteerde. Overigens zijn de in het artikel gegeven
(good criteria of death' zinvol, maar blijkt, met name ten aanzien van het
zevende criterium dit tot op de dag van vandaag niet haalbaar gebleken. Om de
praktische validiteit van de criteria voor de klinische hersendood te testen werd in
negen Amerikaanse ziekenhuizen de American Collaborath'e Stud)' gedaan. De
onderzoekers publiceerden in 1977 de resultaten van onderzoek bij 503 patiënten
in een summary statemellt 13o • De auteurs beginnen hun artikel met de constatering
dat de medische wereld en de samenleving tien jaar voor het onderzoek met
klinisch hersendode patiënten werden geconfronteerd op het moment dat de
transplantatiegeneeskunde zijn intrede deed. In het artikel wordt de term cerebral
death gebruikt in plaats van brain death, hetgeen verwarrend en verbazend is daar
Korein, een van de leden van de onderzoekscommissie van de Collaborative Study
reeds in 1975 gepleit had voor uniformiteit in het gebruik van terminologie en de
term cerebral death onjuist noemde. Er wordt wel een duidelijk onderscheid gemaakt
tussen irreversible coma en cerebral deatll. Patiënten in een irreversible
coma zijn in een vegetatieve toestand, patiënten in een staat van cerebral death