Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

dan bij I, namelijk veel meer om een waardeoordeel, namelijk de waarde van het
installd houden van leven.
3 Ook de kwaliteit van leven kan een reden zijn om een behandeling nutteloos te
achten. Wat is de zin van behandeling als een patiënt met een uitgezaaide maligniteit
door de behandeling nog zes maanden in leven blijft, maar volledig ziekenhuisafllankelijk
is en veel pijn zal lijden? Opnieuw: ten grondslag ligt er een duidelijk
waardeoordeel.
4 Vervolgens kan men de waarschijnlijkheid van slagen betrekken in het bepalen
van medische nutteloosheid. Wat is de waarschijnlijkheid van slagen bij het kunstmatig
beademen van een patiënt met dystrophica myotonica die door een val een
cervicale dwarslaesie oploopt, in de zin dat de patiënt ooit weer zelfstandig zal
kunnen ademen? Deze kans zal waarschijnlijk onder de vijf procent liggeil. Is het
dan zinvol om een dergelijke patiënt langdurig op een intensive care-afdeling te
behandelen en beademen? Of, heeft het zin om een 7S-jarige patiënt te behandelen
voor een acute lymfatische leukemie? De waarschijnlijkheid van slagen in dit geval
is gebaseerd op de feitelijke ervaring en wetenschappelijke gegevens.
Tenslotte de nutteloosheid van het verlengen van biologisch leven. Wat is de zin
van het doorbeademen en doorbehandelen van een klinisch hersendode patiënt?
Met welk doel wordt het somatische leven verlengd? \-\'aarom een patiënt in een
aanhoudend vegetatieve toestand sondevoeding toedienen, als duidelijk is geworden
na twee jaar dat het bewustzijn persisterend afwezig is en zal blijven?
\Vie bepaalt wanneer een behandeling futiel is? Als men het oordeel baseert op
feiten en ervaring dan lijkt in geval (1) en (4) met name in eerste instantie de
behandelend arts in de beste positie om te oordelen of een behandeling futiel is.
Maar is dat wel zo? Er kan een gevaar ((2) en (3)) in schuilen in die zin dat de arts
bepaalt dat de behandeling niet nutteloos kan zijn, waar deze volgens anderen wel
nutteloos geacht wordt, of andersom. Neemt hij de waarden van de patiënt mee in
zijn overweging? Er is immers geen consensus over de definitie van medische zinloosheid.
Tien procent overleving na een invasieve en langdurige behandeling ziet
een ander als 90% kans van niet slagen. Oordelen over de zinvolheid of zinloosheid
van het verlengen van een leven (2) of over kwaliteit van leven (3) zijn onmiskenbaar
waardeoordelen. Misschien willen familieleden wel graag dat een klinisch
hersendode patiënt nog een dag wordt doorbeademd omdat zij de mogelijkheid
willen hebben met een groep geloofsgenoten te bidden om herstel (Orr & Genesen,
1997) of omdat een familielid nog uit het buitenland kan overkomen. Of misschien
heeft een patiënt met een gemetastaseerde maligniteit, ondanks de pijn, wel
een paar maanden nodig om afscheid te nemen of om bepaalde vrienden of familieleden
nog te zien, een kleinkind geboren zien worden of heeft hij meer tijd
nodig om in alle rust zijn testament op te stellen. Mensen kunnen hun eigen redenen
hebben.
Een oordeel over de nutteloosheid in fysiologische termen (1) kan gezien worden
als een medisch oordeel, zonder impliciete morele waarde. De beslissing op
234 H 0 0 F D S TUK 7