Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

met de voormalige eigenares. De uterus is een hulpmiddel van de arts geworden.
Dit lijkt een erg simpele voorstelling van zaken. Het lijkt onmogelijk om emotieloos
de 'behandeling' te staken, ofschoon de vrouw volgens geldende criteria biologisch
dood is, omdat de foetus gevangen in dit lichaam onontkoombaar dan eveneens
zal sterven. Salomon 251 : ((lVir diilfellllllr "ieht Gefahr laufen. dafi wir die
ElIIotiollell ga/lz heral/slassell, dellll - wie dieser Poll (Marioll Ploeh) gezeigt hatsiml
wir ja alle nieht tlur als beurteilende H'issetlsehaftler oder Ärzte dal'oll betroffen.
SOI/denl das geht irgel/dwo tiefer all l/flS /zeran, das triJft allch die il1 Erlangen
Tiitige/l, die dort Behallde/Ilde/llll/d Pflege/ldell". Op het beeldscherm van de echograaf
kan men de foetus met alle menselijke kenmerken zien bewegen en leven. De
foetus leeft, kunnen we dan toch zeggen dat de vrouw dood is? Het intuïtief onnatuurlijke
en onaanvaardbare van de hersendood als biologische dood is blijkbaar
in het geval van de hersendode zwangere ook voor hulpverleners onontkoombaar.
Deze formele, onnatuurlijke, zienswijze van dood kunnen zij blijkbaar moeilijk in
overeenstemming brengen met hun ervaringen. Het is waarschijnlijk acceptabeler
en minder kunstmatig de hersendode vrouw als een soort van irreversibel comateus
of alleen als persoonloos dood te zien, dan als biologisch dood. Klinische
hersendood blijkt met name in deze situatie een waardeoordeel te zijn, waarbij de
morele waarde van het leven in de baarmoeder van de hersendode vrouw zwaarder
weegt dan het biologische oordeel van dood. Familieleden van de zwangere vrouw
zullen onmogelijk haar kunstmatig beademde lichaam als lijk of kadaver, hetgeen
logisch zou zijn als men haar dood heeft verklaard, kunnen beschouwen en behandelen,
maar misschien wel als persoonloos maar levend lichaam. Bij het lichaam
van een kunstmatig beademde 'overledene' met kloppend hart, die nog dagen,
weken tot maanden wordt 'doorbehandeld' zal dit onaanvaardbare onontkoombaar
zijn. Het persoonseigene van het voormalige individu is door de zwangerschap
nog teveel verbonden met het weliswaar persoonloze levende lichaam in het
bed. Men neemt nog geen afscheid van het levende lichaam van een klinisch
hersen do de zwangere vrouw. Hoe kan men als familie het lichaam van de klinisch
herscndode vrouw tijdens de 'doorbehandeling' anders zien dan 'nog niet lichamelijk
dood', en het ook als zodanig benaderen. Het zal niemand verbazen dat familieleden
twijfelen aan de doods verklaring als zij door de buikhuid van de vrouw
hcen de foetus in de baarmoeder zien en voelen bewcgen. Men kan het leven van
de foetus niet in overeenstcmming brengen met de biologische dood van de
moeder. Zij zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het geheel dat in
het intensive care bed ligt is niet anders te zicn dan levend. Karl-Eugen Siegel
spreekt dan ook zeer begrijpelijk over zijn klinisch hersendode vrouw Gaby: "Doft
Gaby ,,"d ich einer Gesi1l1ltmg silld, dafi meille Gedallkell al/eh die VOII Gaby siud
lmd ihre alleli meil1e. ( ... J. A1it Gaby hatle iel, atlcJlhelltemallchesGespräeh.lllld wir
/tabel/lIIlSere Allfgabel/, die jeder fiir lil/ser Kil/d iibemimmt, festge/egt. AlIelI doft das
Lebell fur Ems drie lllld mit WIS dreiellweitergeht" 252.
De artsen en verpleegkundigen op de intensive care kunnen ook niet anders dan
'49