Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

digheid ww de vrucht". De foetus wordt beschermingswaardiger naarmate aannemelijker
wordt dat hij ook buiten de moeder zal kunnen overleven. Ongeveer 24
weken na de innesteling wordt het moment van zelfstandige levensvatbaarheid
genoemd. Na deze periode mag de moeder volgens de wet in Nederland niet meer
beslissen tot abortus. Na deze periode is zij 'geen baas meer in eigen baarmoeder',
de baarmoeder is nu meer als gasthuis voor de foetus dan als toevallig buikorgaan
te zien. Vaak ook wordt in termen van belangen gesproken. Wie heeft belang bij
het leven van de foetus? De foetus zelf? Ook hier weer gradaties. Een vrucht vroeg
in de ontwikkeling zal geen gemoedstoestand hebben, een vrijwel á terme foetus
waarschijnlijk wel, net als een neonaat dat heeft. De ongeborene is dus in deze
zienswijze (nog) geen persoon. De toenemende beschermingswaardigheid van de
foetus is in onze situatie alleen van belang bij de afweging of men de klinisch
hersen dode vrouw nog moet (doorbehandelen'. Dit is een geheel andere situatie
dan bij een gezonde zwangere vrouw. De foetus is in ons geval niet los te zien van
zijn hersen dode moeder, maar het draait wel allemaal om hem. Ziet men de oudere
foetus meer als 'bijna mens', die ook ongemak, pijn en stress kan ervaren, dan zal
het gedwongen sterven al gauw als onmenselijk wordt gezien. Aan de andere kant
kan men zich afvragen wat de foetus ervaart van zijn gedwongen gastverblijf in het
lichaam van zijn hersendode moeder. Enerzijds praten de verpleegkundigen en
artsen met goede bedoelingen tegen de ongeboren foetus, en strelen de buik van de
hersendode vrouw, anderzijds hebben anderen grote angst over het effect van het
postmortale verblijf van de foetus 247 • De begeleiding van de zwangerschap van
Gaby Siegel is zeer intensief geweest. Met name door de man van Gaby werd deze
begeleiding intensief doorgevoerd, hetgeen mogelijk bijgedragen heeft aan het feit
dat het kind drie jaar na de geboorte uit zijn hersendode moeder zowel lichamelijk
als geestelijk gezond is (Bavastro, 1994). Kan men achteraf dus stellen dat het belang
van het kind met 'doorbehandelen' gediend is geweest? Waarschijnlijk wel.
Maar omgekeerd, als men het had laten sterven, zou dat tegen diens belang ingaan?
Dat hangt ervan af of men de foetus reeds een belang toedicht. Deze vraag is in
deze situatie moeilijk te beantwoorden.
Kiest men voor doorbehandeling boven orgaandonatie dan gaat het er bij de
doorbehandeling van een zwangere hersendode vrouw niet om dat 'leven' (van de
foetus) tegenover 'dood' (van de moeder) staat, maar dat de waarschijnlijkheid
van acceptabele overleving van de foetus bepalend is. Het (doorbehandelen' van de
hersendode vrouwen hiermee het laten voortbestaan van de zwangerschap is een
keuze. En die keuze schept verplichtingen.
4.4 IS ER SPRAKE VAN EEN 'BIJZONDERE RELATIE'!
Er wordt vaak gezegd dat de relatie tussen de zwangere vrouwen haar ongeboren
vrucht een zeer bijzondere is. Nuchtere waarneming leert dat er interactie tussen
145