Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

gebracht worden. Ook preserverende handelingen voor orgaandonatie kunnen
volgens de regels van de \VOD zonder expliciete toestemming van patiënt of familieleden
worden verricht. Er staat hierbij nogal wat op het spel. Het vertrouwen dat
de samenleving heeft in de medische beroepsgroep zou kunnen worden beschaaJud
(Benfield et al., 1991b). Dit vertrouwen is, zoals de ervaring leert, gemakkelijk
te beschamen, en een excuus zal niet snel worden aanvaard. Bij levenden
mag in noodsituaties toestemming voor handelen verondersteld worden omdat
het om hun belang gaat, in geval van postmortale handelingen is er uiteraard geen
sprake van een directe noodsituatie, vanuit de patiënt bezien. Zo zal men bijvoorbeeld
nooit persoonlijke of religieuze bezwaren tegen dergelijke inbreuken kunnen
ondervangen. De meningen over het al dan niet vragen van toestemming voor
de handelingen variëren. Bijvoorbeeld Orlowski & Kanoti (1988), Iserson (1991;
1993) en Tyrrell et al. (1992) zien er geen noodzaak in expliciete toestemming van
de familieleden te verkrijgen voor het oefenen van invasieve technieken.
Redenen die gegeven zijn om geen toestemming te vragen voor het oefenen van
endo-tracheale intubatie zijn onder andere:
I veel familieleden zullen weigeren, zodat mogelijkheden tot
vaardigheidstraining zouden wegvallen;
2 familieleden mogen niet voor de overledene besluiten;
3 toestemming vragen zou bijdragen aan het verdriet van de nabestaanden;369
4 patiënten die in een opleidingsziekenhuis worden binnengebracht mogen
voor dit soort doeleinden worden gebruikt (impliciete toestemming);
5