Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

homoseksueel was en dat Anton grote moeite had dit te aanvaarden. Zij hadden
een strenge opvoeding genoten waarin homoseksualiteit als een ziekte '\'.'crd
gezien. Anton had zijn geaardheid nooit aan zijn ouders geopenbaard. Anton
had zijn broer hierover wel in vertrouwen genomen. Anton woonde en studeerde
in een grote stad. In een brief die de broer van Anton twee dagen voor
het noodlottige ongeval had ontvangen gaf Anton aan geen raad meer te weten
met zijn leven. Hij had enige seksuele ervaringen met mannen gehad, maar
werd heen en weer geslingerd tussen de dogma's van zijn opvoeding en zijn gevoel.
De broer vermoedde dat Anton zelfmoord had gepleegd om onder dit juk
uit te komen. Het was beter dat zijn ouders niets zouden weten over de geaardheid
van hun zoon.
Twee uur na het gesprek gaf de laborante van het virologisch laboratorium
telefonisch door dat de HIV-test voorlopig positief was. De transplantatiecoördinator
besloot op basis hiervan verder af te zien van een orgaandonatieprocedure.
De behandelend arts had met de ouders en de broer afgesproken dat hij
hen zou bellen als de orgaanuitname plaatsgevonden zou hebben. Wat zal hij
hun nu vertellen?
Een aantal vragen wordt door deze casuS opgeroepen:
1 Zou elke potentiële postmortale orgaandonatie op het HIV getest moeten
worden, en moeten mensen weten dat toestemming tot orgaandonatie ook
testen op het HIV betekent?
2 Potentiële donoren die behoren tot de risicogroepen voor HIV worden nu bij
voorbaat uitgesloten van orgaandonatie. Isdit moreel te rechtvaardigen?
3 Door wie moet er toestemming gegeven worden tot het testen op het HIV?
4 Als de potentiële orgaandonor HIV + wordt bevonden, behoren de
nabestaanden of de huisarts dit altijd te horen?
Het uitsluiten van potentiële postmortale orgaandonoren omdat zij behoren tot
een risicogroep is een gevoelige aangelegenheid. Al snel zal men de arts stigmatisering
of discriminatie verwijten, zoals bleek in de eerste casus en de discussie in
Nederland in de media in december 1997 over homoseksuele mannen als bloeddonor
en in maart 1998 over homoseksuele mannen als orgaandonor. Wat verstaat
men onder risicogroepen bij uitsluiting tot orgaandonatie? ''''ie behoren hier toe
en wie niet? In het al eerder genoemde protocol van de NTV/CBO uit december
1997 worden de risicogroepen genoemd. Risicogroepen zijn druggebruikers die
zich de verdovende middelen per injectie toedienen, personen die de voorafgaande
12 maanden zijn blootgesteld aan (mogelijk) HIV-geïnfecteerd bloed
(bijvoorbeeld artsen en verpleegkundigen na prikaccidenten), immigranten uit
landen waar het HIV ook onder heteroseksuelen veel voorkomt, hemofilie­
patiënten die stollingsfactoren hebben ontvangen. Met hvee groepen zal men in de
Nederlandse praktijk vaker te maken krijgen. In de eerste plaats zijn dit homosek-
353