Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

10.1 INLEIDING
Vanaf circa 1970 tot heden zijn klinisch hersen dode mensen, in de meeste West­
Europese landen en de Verenigde Staten van Amerika, de belangrijkste bron voor
nieren, levers en alvleesklieren alsmede de enig mogelijke bron van harten, longen
en gecombineerde hart/longenpreparaten ten behoeve van de transplantatiegeneeskunde
geweest.
Er is een tekort aan postmortale orgaandonoren. Regelmatig wordt geschreven
dat het potentieel aan klinisch hersendode donoren groter is dan van wie vitale
organen daadwerkelijk verkregen zijn 382 . Redenen die hiervoor gegeven worden
hebben vooral betrekking op logistieke en personele omstandigheden in de ziekenhuizen
(artsen vragen geen toestemming of hebben geen mogelijkheid een
donatieprocedure te voltrekken), weigering door familieleden en negatieve publiciteit
383 . Men verwacht dat veranderde wetgeving zal leiden tot een grotere effectuering
van potentiële donoren. Volgens Haase-Kromwijk & Cohen (1997) wordt
in de ziekenhuizen een derde van het aantal potentiële donoren gemist. Het is
daarom geen uitzondering dat uit één donor zoveel mogelijk organen worden verkregen,
tot een zo optimaal mogelijk gebruik van de schaarse donor (Van or melingen
et al.. 1997). Dat de nood hoog is bewijst het feit dat onlangs in Macedonië
een 'living-related' nier van een donor van 81 jaar is getransplanteerd (Ivanovski et
aL, 1997). Ook in andere landen verlegt men grenzen in donorleeftijd en contraindicaties
om aan organen voor transplantatie te kunnen komen.
In 1997 konden in de binnen Eurotransplant participerende landen (Oostenrijk,
België, Duitsland, Luxemburg en Nederland) van 1648 overleden donoren
organen worden verkregen 384 .1ets meer dan 70% van deze donoren waren multïorgaandonoren.
De totale populatie van deze landen is 113,4 miljoen personen.
Dit betekent dus dat in 1997 14,5 donoren per miljoen inwoners beschikbaar
kwamen. Deze getallen zijn de laatste jaren stabiel. In 1994 konden in deze vijf
landen van 1581 donoren, in 1995 van 1620 en in 1996 van 1647 donoren organen
worden verkregen. Op 31 december 1997 stonden in Oostenrijk 813 patiënten op
de wachtlijst voor een niertransplantatie, in België waren dit er 912, in Duitsland
8464, in Luxemburg 11 en in Nederland 997 patiënten. In totaal binnen de Eurotransplant
landen dus 11.324 patiënten. Voor andere organen is dit minder. Op 31
december 1997 stonden binnen de vijf Eurotransplantlanden 746 patiënten op de
wachtlijst voor een hart, 66 voor een hart/long transplantatie, 218 voor een longtransplantatie
en 374 voor een levertransplantatie. Het is duidelijk dat de behoefte
aan nieren het meest dringend is (Eurotransplant International Foundation,
1997,1998).
Het centrale registratiesysteem, zoals dat in navolging van de Wet op de Orgaandonatie
in 1998 in Nederland is ingericht zal volgens verwachting moeten leiden
tot een toename van het aantal beschikbare organen.
Alvorens nader op een dergelijke verwachting in te kunnen gaan dient eerst
304 HOOFDSTUK 10