Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

de behandeling in diens ogen nutteloos is. Het betreft hier veelal chronisch zieken.
De tweede groep patiënten is problematischer. Onder welke omstandigheden kan
men beslissen dat voortzetting van de behandeling nutteloos is en dat men dus
voornemens is de behandeling te staken al dan niet met de expliciete toestemming
van de familieleden van de patiënt? Hebben behandelaars wel de expertise om te
kunnen beslissen dat een behandeling futiel is? \Vaarop baseren behandelaars zich?
Is het een louter medisch oordeel of toch een waardeoordeel? \t\'at is de plaats van
familieleden bij een dergelijke beslissing?
Volgens Brody (1997: 1) zijn cr twee vragen die voortkomen uit de discussie
rond medische nutteloosheid van behandeling:
1 Zijn er bepaalde (be)handelingen die men voornemens is uit te voeren bij een
bepaalde patiënt, of die reeds gaande zijn, waarvan we kunnen zeggen dat zij
futiel zijn, omdat door het toepassen van de (be)handeling nooit het beoogde
doel zal worden bereikt?
2 Als dit zo is, zijn artsen dan gerechtigd of verplicht om dergelijke futiele
(be)handeHngen te weigeren uit te voeren, ook al vraagt de patiënt of vragen
diens vertegenwoordiger(s) hierom?
Voordat dergelijke vragen beantwoord kunnen worden, is het zinvol na te gaan op
basis waarvan besloten kan worden of een (be)handeling nutteloos te achten is.
Youngner (1988: 2094) onderscheidt medische nutteloosheid in:
1 fysiologische en levensverlengende termen,
2 termen van zin van uitstel van de dood,
3 kwaliteit van leven,
4 waarschijnlijklleid van slagen.
Vaak zullen artsen zich beroepen op nutteloosheid in fysiologische termen.
Bijvoorbeeld het heeft geen nut om bij een ernstig zieke intensive care-patiënt die
al hoge doseringen inotropica krijgt voor een falende bloeddruk, nog hogere doseringen
of andere middelen te geven. Of, het heeft geen nut om bij een patiënt met
een ernstige respiratoire ins\lfficiëntie die reeds met een hoog percentage zuurstof
onder positieve eind druk kunstmatig wordt beademd bij verdere achteruitgang
het zuurstofpercentage of de positieve einddruk nog meer te verhogen. Gaat men
toch over op nog agressievere behandeling, dan is dit vaak tegen beter weten in of
men houdt zich (al vallende) vast aan de bekende strohalm. Men weet eigenlijk al
dat de techniek de natuur volledig en definitief heeft overgenomen, en dat de techniek
uiteindelijk faalt, waarna de natuur het weer over 'mag' nemen.
2 Men kan zich ook beroepen op de nutteloosheid om de dood nog verder uit te
stellen. Bijvoorbeeld, wat is het nut van het cardiopulmonaal resusciteren van een
SD-jarige patiënt met een incurabele maligniteit? Of, wat is het nut van het intuberen
en beademen van een terminale comateuze Aids patiënt met meerdere
opportunistische infecties of maligniteiten? Het gaat hier om een ander oordeel
233