Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

Gezien het feit dat de potentiële donor in ons geval nog niet dood is, maar sterven­
de, of een infauste prognose heeft, zijn beide principes in diens belang. Een stervend
mens is een levend mens. De arts die verantwoordelijk is voor de zorg van de
stervende patiënt met een catastrofaal cerebrovasculair accident heeft ten opzichte
van deze een klemmender verantwoordelijkheid dan jegens de potentiële ontvanger,
die, naar men mag aannemen, voor hem een vreemde is. De eerste verant­
woordelijkheid van deze arts is zijn patiënt goed te doen, en geen schade te berokkenen.
Nu kan hierbij de vraag in overweging genomen worden in hoeverre een
diep comateuze patiënt met een catastrofale hersenbeschadiging nog te schaden is,
net zo goed als men hem of haar geen goed meer kan doen 283 . Is de niet-therapeutische
behandeling en beademing schadelijk voor de patiënt? Dit lijkt niet het
geval. Toch zal hierbij voorzichtigheid in acht genomen moeten worden. Yarborough
(1988) benadrukt deze voorzichtigheid in geval van comateuze patiënten:
"Iufrus;ve illfellsive care ullit procedures could cause physical discomfort fo fhe
patiëllt, el'ell thal/gh the degree arilltellsity of llOrlll lIIay be diffiCIIIt ta ascertaill. lil
these cases it wal/ld certaillly be tme that the pa tiellt wal/ld be physically hanlled to
betlefit someone else". Coma is te variabel om alle comateuze patiënten gelijk te
stellen. Comateuze patiënten kunnen, afhankelijk van de diepte van hun coma}
pijn en ongemak ervaren. De arts heeft de morele verantwoordelijkheid patiënten
geen schade, hoe minimaal of onduidelijk ook, te berokkenen in het voordeel van
een ander (Yarborough, 1988). De plicht geen schade te berokkenen aan de patiënt
voor wie men verantwoordelijk is zal een prima facie verplichting zijn. Het voordeel
dat de potentiële ontvanger van de vrijkomende organen zal hebben weegt,
gegeven die primaire verannvoordelijkheid niet op tegen het schaden van de
patiënt.
Artsen en verpleegkundigen hebben ten opzichte van de terminale patiënt een
verantwoordelijkheid om het levenseinde voor de stervende, voor zover mogelijk,
te ontdoen van belastende ervaringen en onnodige belastende handelingen 284 .
Latimer (1991) benadrukt de verantwoordelijkheid voor de persoon: "The philasophy
that IlIIderlies the care of serial/s i/l alld dyillg peaple is based 011 respect far the
illherellt lVorth, digllity alld Imiql/elless of each persolI." Bij het niet -therapeutisch
behandelen en beademen van stervenden zal het respecteren van de persoon en
deze respectvol en vredig laten overlijden 285 tegenover het voordeel dat de potentiële
ontvangers zullen hebben staan. De behandelend arts zal voor een van de
twee kiezen. Moet hij deze beslissing nemen in samenspraak met de familie. Mag
de arts aan familieleden vragen om aan hun stervende familielid (vergaande)
handelingen te mogen verrichten die niet de intentie hebben om de stervensfase
van hun familielid te verlichten, maar die alleen in het voordeel van anderen zijn.
Als de stervende patiënt zich positief heeft uitgelaten over postmortale orgaandonatie
en dit heeft laten vastleggen in het centrale register, is de arts gerechtigd
voorbereidende handelingen te verrichten. Hier zouden niet-therapeutische
behandeling en beademing onder kunnen vallen. Moeten familieleden in dit geval