Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

klinisch hersendoden niet langdurig doorbehandeld. De ernstige hemodynamisehe
gevolgen van klinische hersendood worden meestal pas uren na het ontstaan
van de hersendood duidelijk, en dan zijn meestal de organen al uitgenomen. Zodoende
is men in Nederland over het algemeen onbekend met de late gevolgen van
klinische hersendood. Het is dan ook zinvol om het optreden van de circulatiestilstand
los te zien van de orgaandood van de hersenen. Als immers blijkt dat hcmodynamische
stabiliteit voor (on)bepaalde tijd spontaan of door toediening van
bepaalde middelen gemakkelijk te bereiken is, is het niet juist te stellen dat hersendood
en irreversibele circulatiestilstand noodzakelijk met elkaar verbonden zijn.
Als de essentiële functies van onder andere de hypothalamus kunstmatig over te
BeIllel) zijn, en dit voor onbepaalde tijd, dan rijst opnieuw de vraag of de hersen­
(stam)dood aan de traditionele (hart)dood gelijk gesteld kan worden. De bron
van de functie is immers niet van belang; wat belangrijk is dat de functie vervuld
wordt.
Vervolgens is het feit dat "ol/dal/ks optimale bellal/delil/g" snel een panorganische
dood zal volgen niet voldoende reden om iemand als dood te gaan beschouwen.
Dit is logisch en wetenschappelijk onjuist. Een prognose moet niet
gelijk gesteld worden aan een diagnose. Een persoon met een uitgezaaide onbehandelbare
vorm van kanker zal binnen afzienbare tijd sterven, maar is nog niet
dood, en iemand die van een 25 meter hoog flatgebouw valt zal binnen zeer afzienbare
tijd sterven, maar is halverwege de val nog niet dood. Verder is een dergelijke
toestand niet uniek voor de situatie van klinische hersendood. Ervaren intensive
care artsen en verpleegkundigen kennen allen de situaties waarbij een patiënt
ondanks alle aangeboden therapie toch sterft, zoals bij multi-orgaan falen of een
irreversibele shock. Hierbij worden de patiënten zeer invasief kunstmatig beademd
en ontvangen zij verschillende inotropica in hoge doseringen. Ondanks deze
maatregelen sterven zij tijdens deze behandeling. De desintegratie van het leven
(orgaanfuncties) is ook hierbij klaarblijkelijk vergevorderd en voorbij de grens van
het reversibele. Toch worden deze patiënten als stervend gezien en niet als dood.
Het feit dat een patiënt binnen uren of dagen panorganisch zal desintegreren is
onvoldoende reden hem al bij voorbaat als dood te beschouwen. Sommigen stellen
dat hogere levensvormen, zoals de mens) een (m·aster control system' hebben
ontwikkeld dateen cruciale rol speelt bij de integratie van het organisme. Voor de
mens (en andere zoogdieren) zien zij dit cruciale systeem in de hersenen. Vanuit
deze gedachte wordt gesteld dat de mens dood is als dit cruciale systeem dood is.
Dit is dan vooral geldig omdat dit cruciale systeem onvervangbaar is. Zo stellen zij:
alle andere subsystemen/organen zijn vervangbaar, maar de hersenen niet, daarom
is de hersendood gelijk aan de dood van het organisme. Maar zoals blijkt uit de
intensive care praktijk is niet elk subsysteem vervangbaar, terwijl de patiënt niet
hersendood is. Vervolgens is het wetenschappelijk niet correct om met stelligheid
te zeggen dat de klinische hersendood altijd, ondanks optimale behandeling, snel
tot de cardiale dood zal leiden, als het mechanisme dat tot deze cardiale dood leidt
114 HOOF D S TUK 3