Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

toestand te omschrijven, niet meer bij hersendode patiënten 134. Onder hersendood
wordt nu verstaan "the irrel'ersible cessatioll-of all braill ftmctiolls"135 of «the
permallellt 1055 of all illtegmted lIell/"Oliaf bmill [tll/clioll, i.e. death of the orgall bilt
Hot Ilecessarily of all cells"136. Hiermee is de omschrijving van de whole-braindeath
geboren. Helaas bleven sommigen termen door elkaar gebruiken. Zo werd
cerebral death door sommigen tot ver in de jaren tachtig gebruikt als synoniem
van brain death 137 en wordt soms nog irreversible coma en cerebral death in een
adem genoemd terwijl gevallen van brain death werden beschreven 138, en gebruikt
men cerebral death en brain death door elkaar in een en hetzelfde artikel.
De term brain stem death doet zijn intrede, voornamelijk gebruikt door Engelse
140 , maar ook door Duitse l41 en Amerikaanse auteurs l42 als synoniem voor
brain death, soms om duidelijk aan te geven dat alleen de hersenstam afgestorven
is, en niet het gehele brein 143 . Hoewel men in Engeland de brainstem death (zie
verder bij § 2.8) als uitgangspunt bij de doodverklaring heeft, spreken sommige
Engelse auteurs toch over braill death 144 , een term die gewoonlijk alleen voor de
whole-brain death gebruikt wordt. Hachinski (1992) stelde voor in plaats van over
brain death over de loss of hu man brainlife te spreken. In de Duitstalige literatuur
blijft men consequent over Hirntod spreken, in de Franstalige over coma dépassé
of la mort du cerveau. De Australia and New Zealand Intensive care Society publiceerde
in 1993 zijn richtlijnen voor het vaststellen van de klinische hersendood
(Pearson, 1995). Zij stelt dat de termen whole brain death en bra instem death
vermeden moeten worden, en dat alleen over brain death gesproken moet worden.
Hoewel Van Till-d'Aulnis de Bourouill (1970) cerebrale dood en hersendood als
synoniem gebruikt en eerst kiest voor de term cerebrale dood'l45, verwerpt zij in
hetzelfde werk de term weer l46 , gaat vervolgens verder met de term cerebrale dood
en kiest zij uiteindelijk voor de term hersendood (Van Till-d' Aulnis de Bourouill,
1975). Vervolgens spreekt men in de Nederlandstalige literatuur vrijwel uitsluitend
over hersendood. Een anvijkende omschrijving is bijvoorbeeld neomort zoals
klinisch hersendoden door Gaylin (1974) en Coller et al. (1988) worden genoemd.
Ook een omschrijving als newly dead (ColIer et al., 1988) is vreemd. Voornamelijk
Scandinavische auteurs spreken vaak over total brain infarction 147 1 of total cerebral
infarction 148 , waarvan het laatste natuurlijk een incorrecte omschrijving is
om de klinische hersendood de omschrijven.
2.6 ONTWIKKELINGEN IN NEDERLAND TUSSEN 1960-1998
Ook in Nederland werd men aan het eind van de jaren vijftig met probleemsituaties
bij de doodsvaststelling geconfronteerd. Zo beschreef Rümke in 1959 dat de
arts door de reanimatiemogelijkheden gedwongen werd over het doodsmoment
na te denken, en besteedde Nauta (I959) in het Neder/al/ds Tijdschrift voor Gel/eeskUilde
aandacht aan de praktische problemen rond inwendige hartmassage bij een
65