Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

men zich alleen op duidelijke fysiologische termen kunnen baseren (Iserson,
1996). Zolang nog onhelderheid bestaat, zalmen in de meeste gevallen behandeling
starten, tenzij zeer duidelijk is dat het handelen medisch gezien futiel is. De
meest algemeen genomen beslissingen bij een terughoudend beleid bij een op een
intensive care opgenomen patiënt zijn een DNR-(Do Not Resuscitate)afspraak,
het stoppen of niet opstarten van vasopressiva bij cardiovasculaire instabiliteit en
het ontwennen van de kunstmatige beademing, teneinde de patiënt te kunnen
eXhIberen, om hem vervolgens, bij falen van de ademhaling, niet weer opnieuw te
inhIberen en beademen, het stoppen van dialyse en het stoppen van de toediening
van sondevoeding en vocht 351 . Zoals reeds gezegd, betreft het hier hvee verschillende
intenties. In het eerste geval ('withholding treatment') gaat men uit van het
hypothetische geval dat een patiënt een circulatiestilstand/ademhalingsstilstand
kan overkomen. In het tweede geval wordt ingegrepen in een werkelijke actuele
situatie. DNR-beslissingen worden na het begin van de jaren tachtig meer genomen
dan daarvoor. Koell et al. (1994) geven aan dat in 1988 twee maal zo vaak een
DNR-afspraak werd gemaakt als in 1984, en dat beslissingen tot terminaleweaning
van de beademing na 1985 steeds frequenter genomen werden. Volgens Van Delden
(1993: 18) verschijnen de eerste voorbeelden van 'niet-reanimeer-bcleid'
vanaf 1974 voor het eerst in de internationale medische literatuur. Wat wordt
verstaan onder een DNR-afspraak? Van Delden (1993) benadrukt met name dat
een besluit om niet te resusciteren bij een circulatie/ademhalingsstilstand vooral
een 'afspraak' is. In de complexe zorg zal een ieder verantwoordelijk voor de zorg
van patiënten op de hoogte moeten zijn van een besluit om bij calamiteiten niet in
te grijpen. Van Delden (1993: 17) geeft als definitie van een DNR-besluit: "Eell
geëxpliciteerd, anticiperend besluit om af te zien van eell reanimatie waIJneer eell
patiëllt eel/hart- eli/of adelllhalillgsstiistalld krijgt': Een beslissing om een patiënt
bij calamiteiten niet meer te onderwerpen aan een resuscitatiepoging vergt geen
speciale inspanning van de behandelde artsen en verpleegkundigen, zij hebben
besloten iets niet (meer) te doen, maar vervolgen de ingestelde verdere therapie.
Zoals gezegd is het natuurlijk anders als er besloten wordt bepaalde therapie te
beëindigen. Dit vergt in tegenstelling tot het voornoemde besluit wel degelijke speciale
inspanning. Opvallend is het dat artsen en intensive care-verpleegkundigen
zeer kundig zijn in het geven van levensverlengende of levensondersteunende
therapie, maar slecht getraind zijn om deze therapie wederom op een professioneel
verantwoorde manier af te bouwen (e.g. Brody et al., 1997: 652). Het gevolg
hiervan kan zijn dat behandeling op een incorrecte wijze wordt afgebouwd of
gestaakt, waardoor er onnodig leed wordt veroorzaakt.
In deze paragraaf zal de praktijk van het staken van behandeling zonder de
optie van orgaandonatie vergeleken worden met de praktijk waarbij dit wel actueel
is. Verder zal er een onderscheid gemaakt worden tussen het staken van behandeling
bij beslissingsbekwame en beslissingsonbekwame patiënten. De nadruk zal in
deze paragraaf liggen op het beëindigen van kunstmatige beademing, daar het
227