Geven en nemen - dr Erwin JO Kompanje

uit, laat een ieder zelf bepalen onder welke omstandigheden hij orgaan uit name
toestaat (zoals voorgesteld door Sass, 1992).
Het best inpasbaar in de dagelijkse praktijk is de eerste optie. De keuze voor de
whole-brain death als doods criterium in de zin van een volledig en definitief
verlies van alle functies van de gehele hersenen, komt nogal geconstrueerd en
voorgejuridiseerd over. Klinisch hersendode patiënten worden als dood zijnde
behandeld en beschouwd omdat zij potentiële orgaandonoren zijn, niet omdat het
noodzakelijk is om hen dood te verklaren. Het waardeoordeel dat bij hersendood
de persoon dood is, is echter onontkoombaar. \Vil men wel vasthouden aan het
biologische argument van de whole-brain death in de zin van een definitief en
volledig verlies van alle functies van de gehele hersenen dan is de tweede optie een
noodzakeJijke vereiste, maar is niet redelijk vanuit een moreel standpunt. Sommige
hersendode patiënten zullen dan niet als dood beoordeeld mogen worden.
De derde optie is niet reëel. Ten aanzien van de vierde optie zijn zowel voor- als
tegenargumenten te geven. Er tegen pleit dat het een ongewenste verruiming van
de doodsdefinitie in de hand werkt. De tijd is nog niet rijp om personen waarbij
bijvoorbeeld alleen de higher-brain death (apallische patiënten) evident is dood te
verklaren, hoewel velen van hen persoonlijk dood zijn en als persoonloze levende
lichamen worden gezien. Om personen als dood te kunnen beschouwen en vervolgens
hun organen uit te nemen voor transplantatiedoeleinden zal het nu nog
nodig zijn zowel de higher- als de lower-brain death te bewijzen. Het onherstelbare
verlies van bewustzijn (persoonlijkheid) en het verlies van de mogelijkheid tot
spontane ademhaling (death of the brain as a whoie) is hiervoor echter voldoende.
Als het functieverlies van de gehele hersenen niet te bewijzen valt, welk deel of
welke delen van de hersenen zouden dan in ieder geval afgestorven moeten zijn
om van 'death of the brain as a whoie' te kunnen spreken? Er wordt in de literatuur
veel nadruk gelegd op het irreversibele en totale verlies van functies van de hersenstam.
Twee, voor het menselijk leven, cruciale netwerken zijn hierbij te noemen:
I Het Centrale Autonome Netwerk (CAN)
2 Het Ascenderende Reticulaire Activerende Systeem (ARAS).
De structuren die het CAN vormen zijn gesitueerd in de lagere delen van de
hersenen op het niveau van de cerebrale cortex, basale voorhersenen, hypothalamus,
middenhersenen, pons en het verlengde merg. Het CAN is een anatomisch
en functioneel concept. Volgens moderne inzichten bestaat er binnen het CAN een
complexe interconnectie tussen de verschillende structuren via paralelle, functioneel
specifieke en neurochemische trajecten en heeft het, zoals de naam al
aangeeft, een belangrijke functie ten aanzien van integratie en autonome functies
zoals lichamelijke homeostase, cardiovasculaire functies, ademhaling en neuroendocriene
functies. Het gaat te ver om hier uitvoerig op de anatomie en fysiologie
van het CAN in te gaan, maar voor een boeiende omschrijving van dit netwerk wil
'3 '