12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - Temel Kurs
pansiyonu en çok 72 saat içinde AS’li torbaya aktar›lmal›d›r. Bu sistemin kullan›lmas› ile ortalama % 60 hematokrit de-
¤erli eritrosit süspansiyonu ve plazma elde edilmifl olur.
Kan›n saklama süresini art›rmak için de¤iflik antikoagülan + koruyucu s›v› kombinasyonlar› denenmifltir. Türkiye'de
en çok kullan›lan› CPDA-1 (Citrate-Phosphate-Dextrose-Adenine)’dir. Buna ek olarak ACD (Acid-Citrate-Dextrose) ve
CPD (Citrate-Phosphate-Dextrose) de kullan›lmaktad›r. Ayr›ca CPD içeren torbalara al›nan tam kan›n eritrositlerinin
SAG-M (Saline-sodyum klorür, Adenine, Glukoz, Mannitol) ilaveli ayr› bir torbaya toplanabildi¤i bir sistem de vard›r.
Ülkemizde en yayg›n kullan›lan AS, SAG-M’dir. Ek s›v›lar›n özelliklerine göre kan›n saklanma süresi de¤iflir.
Tam kan ve eritrosit konsantrelerinin 1-6 °C’de saklanma süresi:
• ACD ve CPD ile 21 gün,
• CPDA-1 ile 35 gün,
• SAG-M ilave edildi¤inde 42 gün’dür.
KAN B‹LEfiENLER‹
Kan ürünleri denilince akla kandan haz›rlanan tüm terapötik materyal, yani hem kan bileflenleri hem de plazma
fraksinasyon ürünleri gelir. Kan bilefleni tan›m›na ise eritrosit, granülosit ve trombosit süspansiyonlar› ile taze donmufl
plazma ve kriyopresipitat dahil edilmektedir. Dolay›s›yla kan, tüm bu ürünlerin elde edilebildi¤i bir hammaddedir.
Plazma fraksinasyon ürünleri gamma globulinler, albümin, p›ht›laflma faktörleri gibi, ticari olarak sat›lan preparatlard›r
ve endüstriyel olarak plazma fraksinasyon tesislerinde üretilirler. Bu konu, plazma fraksinasyon ürünleri kapsam›na
girdi¤inden burada ele al›nmayacakt›r.
Kan bankalar›nda kan bileflenleri elde edilir. Tam kan›n bileflenlerine ayr›lmas›, bileflenlerin özgül a¤›rl›klar› göz
önüne al›narak belirli bir h›zda ve sürede santrifüj edilmesi prensibine dayan›r. Haz›rlanan bileflen, belirli ›s›larda (baz›lar›
çeflitli kimyasal maddelerle muamele edildikten sonra) ve belirli s›v›larda gerekti¤inde kullan›lmak üzere saklan›r.
Kan Bileflenlerinin Haz›rlanmas›
1. Kan›n Toplanmas›
Kan bilefleninin kalitesi sa¤l›kl› ba¤›flç› ile ve damara girifl bölgesinin temizli¤i ile bafllar. Kan›n torbaya toplanmas›
s›ras›nda koagülasyon sisteminin aktive olmas› engellenmelidir. P›ht›laflma sisteminin, kan daha torbaya ulaflmadan
hortumda aktive olmamas› için kan›n al›nma süresi 8 dakikay› aflmamal›d›r. Bu, kandan elde edilecek taze donmufl
plazman›n kalitesi aç›s›ndan önemlidir. Torbadaki antikoagülan madde ile kan›n hemen kar›flmas›n› sa¤lamak için torban›n
düzenli aralarla çalkalanmas›n› sa¤layan bir sistem olmal›d›r (Kan alma-çalkalama cihazlar› gibi). Kan›n toplanma
süresi 4-10 dakika kadard›r ve yeterli kan toplan›r toplanmaz ba¤›flç›n›n kolundaki hortum bükülerek kan›n ak›fl›
engellenir ve i¤ne çekilir.
2. Tam Kan›n Bileflenlerine Ayr›lmas›
Tam kandan bileflen ayr›lmas› ifllemi ›s› kontrollü (so¤utmal›) santrifüjlerle yap›l›r. Tam kan torbalar› santrifüjde çevrildikten
sonra bileflenler gözle görülür biçimde katmanlar oluflturur. Ayr›lmas› düflünülen bileflen say›s›na göre ana torbaya
ba¤l› 1-2 veya 3 ek torbas› bulunan torba sistemleri kullan›l›r. Eritrosit süspansiyonu, trombosit süspansiyonu, taze
donmufl plazma eldesi için 2 veya 3 ek torban›n bulunmas› gerekir. Tam kan›n bileflenlerine ayr›lmas› ifllemi toplanmas›ndan
sonraki 6 saat içinde gerçeklefltirilmelidir. Eritrosit, trombosit ve plazma farkl› gravitelerde (özgül a¤›rl›k)
oldu¤undan santrifüj iflleminde elde edilecek bileflene göre farkl› h›z ve süre ayarlar› kullan›l›r.
- 111 -