12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
Crossmatch (Çapraz Karfl›laflt›rma) Nedir?<br />
Ço¤u zaman uygunluk testleri <strong>ve</strong> crossmatch kavramlar› ayn› anlamda <strong>ve</strong> birbiri yerine kullan›labilmektedir. Ancak<br />
bu iki kavram›n birbirinden ayr›lmas› gerekmektedir.<br />
Uygunluk testleri ifadesi ile; al›c›ya ait kan merkezi kay›tlar› <strong>ve</strong> öykü, al›c› <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>ricinin ABO <strong>ve</strong> Rh grubu, al›c› <strong>ve</strong><br />
gerekiyorsa <strong>ve</strong>ricinin antikor taramas›, crossmatch testleri anlat›l›r. Görüldü¤ü gibi crossmatch transfüzyon öncesi uygunluk<br />
testlerinden sadece birisidir. Hatta baz› araflt›rmac›lara göre yap›lmas› gereksiz testler aras›nda gösterilmektedir.<br />
Çünkü ABO, Rh uygun <strong>ve</strong>rici <strong>ve</strong> antikor taramas› negatif al›c›n›n söz konusu oldu¤u olgularda crossmatch ile saptanabilen<br />
uygunsuzluk oran› % 1’den azd›r.<br />
Crossmatch testi transfüzyon esnas›nda olabilecek bir antijen-antikor reaksiyonunun tüpte yap›lan bir ön denemesidir<br />
<strong>ve</strong> uygunluk testlerinin son aflamas›d›r.<br />
Crossmatch Testlerinin Bafll›ca ‹ki Amac› Vard›r:<br />
1. <strong>Kan</strong> grubu saptan›p antikor tarama testi negatif bulundu¤unda al›c› <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rici ABO uygunlu¤unun son kez do¤rulanmas›<br />
(kay›tlarda, etiketlemede, kan ba¤›flç›s› <strong>ve</strong>ya al›c›lar›n kimliklerinde, testlerde yap›labilecek hatalar›n<br />
kontrolü),<br />
2. Tarama panelinde yer almayan ancak <strong>ve</strong>rici eritrosit yüzeyinde olabilecek antijenlere karfl› al›c› serumunda antikor<br />
varl›¤›n›n araflt›r›lmas› (Majör Crossmatch), nadiren de <strong>ve</strong>rilecek kanda al›c› eritrositleriyle reaksiyona girebilecek<br />
irregüler antikorlar›n aranmas› (Minör Crossmatch).<br />
Majör Crossmatch <strong>temel</strong> olan testtir. Al›c› serum <strong>ve</strong>ya plazmas› ile <strong>ve</strong>rici eritrositleri kullan›larak yap›l›r. Antikor tarama<br />
testlerinde 2-3 ayr› kan ba¤›flç›s›ndan haz›rlanm›fl test hücreleri kullan›lmas› <strong>ve</strong> bazen klinik önemi olan tüm antikorlar›n<br />
saptanmas›n›n mümkün olamamas› nedeniyle, al›c›da antikor tarama testi negatif olmas›na karfl›n crossmatch<br />
uygun olmayabilir. Bu durumun bir baflka nedeni de antikor taramada kullan›lan yöntemin yeterince duyarl› olmamas›d›r.<br />
Uygunsuzlu¤u çözümlemek için daha genifl kapsaml› <strong>ve</strong>ya farkl› yöntem kullan›lan antikor tarama testlerine baflvurulmal›d›r.<br />
Minör Crossmatch testinde <strong>ve</strong>rici serumu al›c› eritrositlerine karfl› test edilir. Bu test klinik olarak fazla önemi olmayan<br />
<strong>ve</strong> pratikte kullan›lmayan bir testtir. Çünkü <strong>ve</strong>rici serumundaki antikorlar çok yüksek titrede de¤ilse, al›c›ya <strong>ve</strong>rildi¤inde<br />
dilüe olacaklar <strong>ve</strong> majör crossmatch uygunsuzlu¤unda karfl›lafl›lan ciddi problemlere yol açmayacaklard›r. Minör<br />
crossmatch uygunsuzlu¤u <strong>ve</strong>rici serumunda beklenmedik antikorlar›n varl›¤›nda önem kazanmaktad›r. Vericinin<br />
öyküsünde klinik olarak önemli antikorlar›n oluflma olas›l›¤›n› düflündüren daha önce transfüzyon yap›lmas›, gebelik<br />
gibi durumlar varsa minör crossmatch yerine <strong>ve</strong>ricide de re<strong>ve</strong>rse gruplama <strong>ve</strong> antikor tarama testinin yap›lmas›, antikor<br />
pozitif kanlar›n ise kan bilefleni haz›rlanmas›nda kullan›lmamas› daha do¤ru bir yaklafl›m olacakt›r. Örne¤in D pozitif<br />
(Rh+) bir hastaya D negatif (Rh-) transfüzyon yap›lmas› gerekti¤inde <strong>ve</strong>ricide transfüzyon, gebelik vb nedenlerle<br />
daha önce geliflmifl anti-D antikorlar› mevcutsa, transfüzyon sonras› hastada hemoliz geliflebilecektir.<br />
<strong>Kan</strong> bileflenleri haz›rlan›rken grup <strong>ve</strong> antikor tarama testlerinin birlikte kontrol edildi¤i yüksek kapasiteli kan merkezlerinde,<br />
plazmas›nda antikor bulunan bu tip kan bileflenleri imha edilmektedir. Nadir rastlanan bu tür durumlarda<br />
e¤er acil ise A, B <strong>ve</strong>ya AB için plazma içermeyen O grubu eritrositler tercih edilmelidir.<br />
Çapraz Karfl›laflt›rma Testinin Yap›l›fl›<br />
Crossmatch testi laboratuvarlar›n kapasitesi, ifl yükü, teknik olanaklar› gibi birçok faktör nedeniyle <strong>temel</strong> esaslar de-<br />
¤iflmeksizin çeflitli yöntem farkl›l›klar› gösterir. Burada asgari standartlara sahip tüm laboratuvarlarda, özel beceri <strong>ve</strong><br />
tecrübe gerekmeden her laboratuvar çal›flan› taraf›ndan yap›labilecek <strong>ve</strong> uluslararas› standartlara uygun <strong>ve</strong> belirli aflamalar›<br />
içeren bir crossmatch tekni¤i olan Tüpte Çapraz Karfl›laflt›rma Testi anlat›lmaya çal›fl›lacakt›r. Fayans üzerinde<br />
al›c› serumu ile <strong>ve</strong>rici eritrositlerinin karfl›laflt›r›lmas› biçiminde bir crossmatch tekni¤inin uluslararas› standartlarda yer<br />
almad›¤›n› özellikle belirtmek gerekir. Jel sentrifugasyon tekni¤i ile yap›lan crossmatch testinin ise tüp yöntemine göre<br />
duyarl›l›k aç›s›ndan üstünlü¤ü olmay›p baz› teknik avantajlar› vard›r.<br />
Tüpte Çapraz Karfl›laflt›rma Testi: ‹zlenecek ifllemler s›ras›:<br />
- 78 -
Change language