12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TRANSFÜZYON PRAT‹⁄‹ VE<br />
TRANSFÜZYON UYGULAMALARININ TAK‹B‹<br />
Kay›tlar›n Önemi<br />
Modern teknolojinin uyguland›¤› günümüzde bile transfüzyonlara ba¤l› ölüm <strong>ve</strong> akut hemolitik transfüzyon reaksiyonlar›n›n<br />
en büyük nedeni kay›t <strong>ve</strong> etiketleme hatalar›d›r. Al›c› <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rici do¤ru tan›mland›¤›nda ABO uyumsuz kan<br />
transfüzyonuna ba¤l› ölümler önlenebilir.<br />
Hastan›n, hasta kan örne¤inin <strong>ve</strong> transfüze edilecek kan›n do¤ru olarak belirlenmesi çok önemlidir. Do¤ru tan›mlama<br />
ifllemi, hastan›n kimli¤inin do¤ru olarak tespit edilmesi ile bafllar. Bunun için hastan›n kol bile¤indeki bantta, yatak<br />
bafl›nda <strong>ve</strong>ya yat›fl formunda ad›-soyad› yaz›l› olsa bile bilinci aç›k hastadan kan örne¤i al›n›rken <strong>ve</strong> transfüzyon<br />
öncesinde mutlaka ad›-soyad› sorulmal›, sözlü yan›t al›nmal›d›r. Gerekliyse harflerle kodlamas› istenmelidir.<br />
<strong>Kan</strong> örne¤i al›nd›ktan sonra hasta ad›n›n yaz›l› oldu¤u etiket, yatak bafl›nda haz›rlanmal› <strong>ve</strong> tüp üzerine yap›flt›r›lmal›d›r.<br />
Böylelikle, önceden hasta ad› yaz›l› olan bofl bir tüpe baflka bir hastan›n kan›n›n al›nmas› <strong>ve</strong>ya tüpe yanl›fl hastaya<br />
ait etiketin yap›flt›r›lmas› olas›l›¤› ortadan kalkar. Hastadan kan grubu <strong>ve</strong>ya çapraz karfl›laflt›rma testleri için kan<br />
örne¤i alan hemflire yapt›¤› iflin ne kadar önemli <strong>ve</strong> hata götürmez oldu¤unun bilincinde olmal› <strong>ve</strong> kritik noktada bulundu¤unu<br />
unutmamal›d›r.<br />
Do¤ru tan›mlama, laboratuvardaki bilgisayar <strong>ve</strong>ya defter kay›tlar›nda da devam ettirilmelidir. Son kontrol noktas›<br />
ise yine hastan›n yata¤›n›n bafl›d›r.<br />
‹nfüzyona Bafllamadan Önce<br />
<strong>Transfüzyon</strong> yap›lacak damar yolu önceden aç›lmal›, ak›m problemi olmamal›d›r. Damarlar› zor bulunan hastalarda,<br />
damar içi (intra<strong>ve</strong>nöz-iv) infüzyon seti, kan klini¤e gelmeden önce hastaya tak›lm›fl olmal›d›r. Bir ya da iki ünite<br />
transfüzyon düflünülüyorsa ön dirsekteki damarlar (<strong>ve</strong>nler) uygundur. Ancak yo¤un bak›m hastalar› ya da s›k transfüzyon<br />
<strong>ve</strong> beraberinde di¤er intra<strong>ve</strong>nöz tedavileri almas› gereken hastalarda santral <strong>ve</strong>nöz kateterler tercih edilmelidir. Genellikle<br />
eritrosit transfüzyonlar›nda tercih edilen i¤neler 19 gauge ya da daha kal›nd›r. 23 gauge <strong>ve</strong> daha ince olanlar<br />
çocuklarda kullan›lmaktaysa da ak›m problemi yaflanabilir, infüzyon süresi uzayabilir <strong>ve</strong> bas›nca ba¤l› olarak hemoliz<br />
geliflebilir.<br />
Banka kan›nda (özellikle befl günden fazla beklemiflse) saklama s›ras›nda geliflmifl olabilecek p›ht› <strong>ve</strong> hücre kümelerini<br />
(mikroagregatlar›) tutmas› için tüm kan bileflenleri mutlaka standart filtreli (170-200 mikronluk) kan <strong>ve</strong>rme setleri<br />
ile infüze edilmelidir. Setin haznesinde bakteri üremesini engellemek için transfüzyon bafllang›c›ndan 4 saat sonra<br />
<strong>ve</strong>ya her iki ünite transfüzyondan sonra set de¤ifltirilmelidir.<br />
<strong>Kan</strong> hastaya tak›lmadan önce görünümü aç›s›ndan (içinde p›ht›, hava olup olmad›¤›, rengi) dikkatle kontrol edilmelidir.<br />
Bu aç›lardan kuflkulu bile bulunsa o kan tak›lmamal›, kan merkezine iade edilmelidir.<br />
<strong>Kan</strong> <strong>ve</strong>ya kan ürünü hastaya <strong>ve</strong>rilmeden önce en az 2 dakika kadar yumuflak hareketlerle çalkalanarak içerisindeki<br />
hücreden <strong>ve</strong> plazmadan yo¤un k›s›mlar›n›n kar›flmas› sa¤lanmal›d›r. Hatta bu çalkalama hareketi ürünün infüzyonu<br />
s›ras›nda da aral›kl› olarak tekrarlanmal›d›r.<br />
Hemflire transfüzyona bafllamadan önce afla¤›daki bilgileri kontrol etmeli <strong>ve</strong> ölümcül bir reaksiyon öncesi hastan›n<br />
belki de son flans› oldu¤unu unutmamal›d›r:<br />
1. Hastan›n ad›-soyad› ile ürün etiketindeki hasta ad›-soyad› ayn› m›?<br />
2. Hastan›n kan grubu ile ürün etiketindeki kan grubu ayn› m›?<br />
3. Cross-match yap›lm›fl m›? Uygun mu?<br />
4. Serolojik testler (viral tarama testleri <strong>ve</strong> RPR) yap›lm›fl <strong>ve</strong> negatif mi?<br />
5. Son kullanma tarihi ne zaman?<br />
- <strong>12</strong>5 -
Change language