12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
taya ç›kar.<br />
c. Yersinia <strong>ve</strong> di¤er enfeksiyonlar: Demir afl›r› yükünde yersinia enfeksiyonu riski artm›flt›r <strong>ve</strong> bu risk DFO sa¤alt›-<br />
m› ile daha da artar.<br />
d. Kemik <strong>ve</strong> büyüme üzerine etkileri: DFO kullan›m› büyümeyi olumsuz etkilemektedir. Risk faktörleri küçük yafl<br />
grubunda (3 yafl alt›nda) sa¤alt›ma bafllananlar <strong>ve</strong>ya düflük demir yükünde yüksek dozlarda sa¤alt›md›r.<br />
e. Di¤er istenmeyen etkiler: Atefl, kas a¤r›s› gibi jeneralize reaksiyonlar tan›mlanm›flt›r. Nadiren anaflaktik reaksiyonlar<br />
gözlenmifltir. Bu olgular desensitize edildikten sonra düzenli flelazyon programlar›na dönebilirler.<br />
e. Çinko eksikli¤i: DFO, idrarla çinko at›l›m›n›n art›fl›na neden olarak, negatif çinko dengesi oluflturabilir. DFO sa-<br />
¤alt›m›ndaki olgulara 10 - 15 mg elementer Zn / gün p.o <strong>ve</strong>rilir.<br />
fiiddetli demir yüklü <strong>ve</strong>ya sa¤alt›ma geç bafllam›fl olgularda, daha yo¤un bir sa¤alt›m rejimi uygun olabilir. Ayr›ca<br />
kardiyak komplikasyonlar›n geliflti¤i olgular, intra<strong>ve</strong>nöz flelazyon sa¤alt›m›na gereksinim gösterebilir. Bu olgulara iki<br />
yaklafl›m söz konusu olabilir; DFO dozunun artt›r›lmas›: DFO’nin 50-60 mg/kg’a ulaflan dozlar› önerilmektedir <strong>ve</strong>ya<br />
24-48 saat devaml›, infusor ile (s.c. <strong>ve</strong>ya i.v.) DFO infüzyonu önerilmektedir. Olguda ciddi kardiyak disfonksiyon varsa,<br />
devaml› i.v. DFO infüzyonu hastanede bafllat›l›r.<br />
Son y›llarda oral flelatörlerden deferasiroks (Exjade) ile farkl› merkezlerde iyi sonuçlar al›nmaktad›r <strong>ve</strong> ülkemizde de<br />
birçok talasemik hastada kullan›m kolayl›¤›ndan dolay› DFO’nun yerine kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Deferasiroksun bir<br />
di¤er oral flelatör olan deferiprona (Ferriprox) göre yan etkileri daha az <strong>ve</strong> kullan›m kolayl›¤› (günde tek doz) söz konusudur.<br />
III- TRANSFÜZYONUN ENFEKS‹YÖZ KOMPL‹KASYONLARI<br />
<strong>Kan</strong> transfüzyonuna ba¤l› ölüm nedenlerinin ço¤u virus, bakteri <strong>ve</strong>ya parazit bulafl›ndan kaynaklanmaktad›r. <strong>Transfüzyon</strong>la<br />
bulaflan ajanlar›n baz› ortak özellikleri vard›r: a. Dolafl›mda uzun süre kal›rlar, b. Tafl›y›c›l›k ya da latent hastal›¤a<br />
neden olurlar, c. ‹nkübasyon dönemleri uzundur, d. Asemptomatik enfeksiyonlara neden olabilirler, e. Banka kan›nda<br />
<strong>ve</strong> hatta fraksinasyon ürünlerinde stabilitelerini korurlar.<br />
‹deal olan bulaflt›¤›nda al›c›da ciddi enfeksiyona neden olabilecek o bölgede prevalans› yüksek olan tüm ajanlar›n<br />
taranmas›d›r. Ba¤›flç›lar›n toplu taramalar›nda kullan›lmak üzere gelifltirilmifl pek çok test kiti mevcut olmas›na ra¤men<br />
bu testlerle enfekte ba¤›flç›lar›n tümünü göstermek mümkün de¤ildir. Her enfeksiyonun prevalans› bölgeden bölgeye<br />
de de¤iflebildi¤inden önemli olan her yerde ba¤›flç›lar›n dikkatli seçimidir. Örne¤in malarya endemik olmayan bir bölgede<br />
kan al›yorsan›z; ba¤›flç›n›z›n endemik bölgeye ziyareti geçici reddi gerektirirken, endemik bölgede kan ald›¤›n›zda<br />
ba¤›flç› ya da al›c›da proflaktik tedavi uygulaman›z gerekebilecektir.<br />
Enfeksiyöz ajanlar›n baz›lar› hücre içi yerleflimli iken baz›lar› hem hücrelerde hem de plazmada bulunabilir. Buna<br />
göre baz›lar› hücresiz plazma türevleri ile bulaflmad›¤› halde baz›lar› hem plazma hem de hücresel kan ürünleriyle bulaflabilmektedir.<br />
Benzer flekilde kan bileflenlerinin baz› ifllemlerden geçirilmesi (dondurma, y›kama, filtrasyon gibi) ajan›n<br />
bulundu¤u yere göre bulaflmay› önleyebilmektedir. Ayr›ca yine baz› ajanlar sadece taze kan ürünleriyle bulaflt›¤›ndan<br />
befl günden fazla saklanm›fl banka kan›nda bulaflt›r›c›l›klar›n› yitirirler.<br />
AIDS hastal›¤›n›n transfüzyonla bulaflt›¤›n›n gösterilmesi <strong>ve</strong> HIV’nin tan›mlanmas›n›n ard›ndan transfüzyon t›bb›<br />
mikrobiyolojisinde ciddi ilerlemeler kaydedilmifltir. Günümüzde geliflmifl ülkelerde kullan›lan moleküler düzeydeki<br />
(RNA ya da DNA’y› gösterebilen) teknikler ya taramalar ya da inaktivasyon yöntemleri yoluyla enfeksiyon bulafl›n› en<br />
aza indirmeye çal›flmaktad›r. Ancak bilinmeyen enfeksiyöz ajanlar düflünüldü¤ünde transfüzyonda s›f›r riske ulaflma<br />
flans›n›n s›f›r oldu¤u gerçe¤i unutulmamal›d›r.<br />
a. <strong>Transfüzyon</strong>la Bulaflan Bakteri <strong>ve</strong> Parazit Enfeksiyonlar›<br />
<strong>Kan</strong> bileflenlerinin bakteri kontaminasyonu ciddi, fatal seyredebilen transfüzyon reaksiyonlar›na neden olabilir. Kapal›<br />
sistemlerin kullan›lmas›ndan sonra bakteri kontaminasyonu kan bankalar›nda önemli bir sorun olmaktan ç›km›fl<br />
olmas›na ra¤men halen tüm kan transfüzyonlar›nda % 0.2-0.5 oran›nda bakteri kontaminasyonu oldu¤u tahmin edilmektedir.<br />
<strong>Kan</strong> bilefleninin bakteri kontaminasyonu (Tablo 1) ba¤›flç›daki bakteriyemi, malzeme (kan torbalar›, koruyucu so-<br />
- 152 -
Change language