12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - Temel Kurs
1. 10x75 mm uygun flekilde etiketlenmifl bir test tüpü içerisine serum fizyolojik ile üç kez y›kanm›fl % 5 ba¤›flç›
eritrositi süspansiyonundan 1 damla konur. (% 5’lik eritrosit süspansiyonunun haz›rlan›fl›: 500 µl izotonik solüsyon
veya bromelin üzerine 50 µl tam kan veya 25 µl y›kanm›fl eritrosit süspansiyonu eklenir.)
2. Tüp içerisine 2-3 damla al›c›n›n (hastan›n) serumundan eklenir. Ba¤›flç› eritrosit/al›c› serumu oran› 1/2 - 1/3 olmal›d›r.
(Oran›n korunmas› kayd›yla damla adedi artt›r›labilir.)
Bu serum fizyolojik safhas› sadece ABO uygunsuzlu¤unu saptamada yard›mc›d›r. Al›c› ve verici kanlar› aras›nda
immün antikorlardan do¤abilecek uyuflmazl›klar› saptamak için test kesinlikle antihuman globulin faz›yla devam etmelidir.
3. Oda ›s›s›nda 15 dak. bekletildikten sonra 800-1000 devir/dak ve 15 sn süreyle santrifüj edilir.
4. Üstte kalan süpernatan›n rengi hemoliz varl›¤› aç›s›ndan gözlenir. Tüp çalkalan›r ve dipteki eritrositler aglütinasyon
aç›s›ndan mikroskopta kontrol edilir. Pozitif sonuçlar aglütinasyonun fliddetine göre derecelendirilir.
Hemoliz veya aglütinasyon varsa test uygunsuz demektir. Hemoliz ve aglütinasyon yok ise bir sonraki aflamaya
geçilir.
5. % 22 Bovin albumin (veya LISS) den 2 damla tüpe eklenir ve kar›flt›r›l›r.
6. 37 °C’de benmari’de 30 dak süreyle inkübe edilir. Ortama LISS eklenmiflse 10 dak’l›k inkübasyon yeterlidir*.
7. Tüpteki eritrositler 3-4 kez y›kan›r. Son y›kamadan sonra üstteki izotonik solüsyon tamamen uzaklaflt›r›l›r.
8. Antihuman Globulin (Anti IgG-C3d) 2-3 damla eklenir.
9. Yeniden santrifüj edilir. Süpernatan hemoliz aç›s›ndan gözlenir. Tüp kar›flt›r›larak aglütinasyon aç›s›ndan de-
¤erlendirilir ve sonuçlar kaydedilir.
10. Kontrol: Daha önceden haz›r bulunan IgG ile kapl› Coombs pozitif eritrositlerden bir damla tüpe eklenir.
Santrifüj edilerek de¤erlendirilir. Bu kez tüpte mutlaka (+) reaksiyon görülmelidir, (+) reaksiyon görülmedi-
¤i takdirde test yeniden yap›lmal›d›r.
* LISS kullan›ld›¤›nda Kell sistemi antikorlar›n› yakalamama riski vard›r.
Acil Crossmatch (Immediate Spin, IS):
Klinisyence yukar›da anlat›lan ifllemler için gerekli zaman›n kaybedilemeyece¤inin belirtildi¤i çok acil durumlar haricinde
acil crossmatch yöntemi kullan›lmamal›d›r. Al›c›n›n serumunda antikor tarama testi negatif ve hikayesinde daha
önce tan›mlanm›fl bir antikor mevcut de¤il ise ABO uygunlu¤unu gösterecek serolojik testler yeterlidir. Bu yöntemde
al›c› serumu ya da plazmas› ile verici eritrositleri kar›flt›r›l›p hemen santrifüj edilir. Hemoliz ya da aglütinasyon olmamas›
uygunlu¤u gösterir.
Yöntemin aflamalar› flu flekildedir:
1. Her bir verici örne¤i için bir tüp al›n›r,
2. Her bir tüpe 2 damla al›c› serumu konulur,
3. Üzerine 1 damla % 2-4 konsantrasyonda serum fizyolojik ile süspanse edilmifl verici eritrositi eklenir,
4. Hemen santrifüj edilir,
5. Reaksiyon de¤erlendirilip kaydedilir.
Bu testle majör ABO grup hatalar› veya kuvvetli antikorlar›n varl›¤› saptanabilir. Bu testin acil durumlar haricinde
rutin crossmatch testleri yerine kullan›lmas› uygun de¤ildir. Öte yandan otoantikor (otoanti-I, hiperimmün ABO antikoru)
varl›¤›, rulo formasyonu, santrifüj veya okumada geç kal›nmas›, örne¤in yenido¤ana ait olmas› gibi baz› durumlarda
acil crossmatch’de yalanc› sonuçlara rastlanabilmektedir. Acil crossmatch ile uygunluk saptan›p kan klini¤e gönderildi¤inde
de "Tüpte Crossmatch" yap›larak sonucun klinisyene bildirilmesi kan merkezinin sorumlulu¤u olmal›d›r.
Transfüzyon öncesi uygunluk testleri aras›nda tiplendirme ve antikor tarama ile birlikte acil crossmatch kullan›m›-
n›n % 99,9 oran›nda etkin ve güvenilir oldu¤u bildirilmesine ra¤men ülkemizde antikor taraman›n sadece belirli merkezlerde
yap›ld›¤› unutulmamal›d›r.
Acil crossmatch rutin olarak antikor tarama yap›lan kan merkezli hastanelerde elektif ameliyatlar öncesi olabilecek
kan blokaj›n› azaltmak aç›s›ndan faydal› olabilir.
- 79 -