12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
yan›kl›d›rlar. Bu nedenle, S/D <strong>ve</strong> ›s› ile ifllemlere ek yöntemlerle inakti<strong>ve</strong> edilmeye çal›fl›lmaktad›r. Ek yöntemler aras›nda<br />
afinite kromatografi pürifikasyon, nanofiltrasyon, ek ›s›tma <strong>ve</strong> ultraviyole C (UVC) ›fl›nlamas› say›labilir.<br />
<strong>Transfüzyon</strong>la enfeksiyonlar›n bulaflma riskinin varl›¤› yapay kan çal›flmalar›n› da h›zland›rmaktad›r. Çapraz ba¤l›<br />
hemoglobinler klinik çal›flma aflamas›ndad›r <strong>ve</strong> yak›n gelecekte klinik kullan›ma girmeleri beklenmektedir.<br />
GEL‹fiMEKTE OLAN ÜLKELERDEK‹ DURUM VE SONUÇ<br />
<strong>Kan</strong> bankalar›na yeterli kaynak aktar›m›n› sa¤layabilen geliflmifl ülkelerde ileri derecede azalt›lm›fl olan transfüzyonla<br />
enfeksiyon bulaflma riski geliflmekte olan ülkelerde hangi düzeydedir sorusunun yan›t› tam bilinmemektedir. Dünya<br />
Sa¤l›k Örgütü’nün <strong>ve</strong>rilerine göre, bugün dünya ülkelerinin üçte ikisi gü<strong>ve</strong>nli bir kan deste¤ini sa¤layacak uygun politikalardan<br />
yoksundur. Dünya üzerinde 13 milyon kan ba¤›fl›, HIV, HBV <strong>ve</strong> HCV bak›m›dan test edilmeden kullan›lmaktad›r.<br />
Orta <strong>ve</strong> Güney Amerika’dan <strong>12</strong> ülkede yap›lan bir araflt›rmada, transfüzyonla enfeksiyonlar›n bulaflma riski<br />
yüksek bulunmufltur. Ancak daha önemli olan, bu ülkelerin ço¤unda transfüzyon sonras› tan›mlanan enfeksiyonlu olgularla<br />
ilgili araflt›rmalar›n, serokon<strong>ve</strong>rsiyon bak›m›ndan al›c›lar›n izlenmesinin <strong>ve</strong> taramalarda kaçabilecek enfeksiyonlar<br />
aç›s›ndan laboratuvar incelemelerinin yap›lmas›n›n baflar›lamamas›d›r. Yine bu ülkelerde, kay›tl› gönüllü ba¤›flç›<br />
kayna¤›n›n oluflturulamamas› <strong>ve</strong> ba¤›fllar›n çoklukla "yönlendirilmifl ilk kez ba¤›flç›lar"ca yap›lmas› da önemli sorunlardan<br />
biridir. Bu ülkelerin hiç birinde izlemlere olanak tan›yan ulusal ba¤›flç› kay›t sistemi yoktur. Do¤rulay›c› <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
destekleyici testlerin yap›lmamas›n›n yan›nda, kliniklerde yap›lan do¤rulay›c› testlerin sonuçlar›n›n kan bankalar›-<br />
na bildirilmemesi de riskin gerçek boyutlar›n›n hesaplanmas›n› güçlefltiren bir baflka özelliktir. Böylesi ülkelerde kan<br />
ba¤›fl› kay›tlar›n›n, tarama yöntemlerinin <strong>ve</strong> prevalans de¤erlerinin daha iyi izlenmesiyle bile olas› risk tahminlerinin<br />
daha sa¤l›kl› yap›labilece¤i gösterilmifltir.<br />
<strong>Kan</strong> bankac›l›¤› aç›s›ndan kaynaklar› s›n›rl› olan ülkemiz de, tümüyle ayn› olmasa bile benzer sorunlar› bar›nd›rmaktad›r.<br />
Rutin tarama testlerinde sa¤lanan ileri derecedeki geliflmelerin transfüzyonla virus enfeksiyonlar›n›n bulaflma<br />
riskini çok küçülttü¤ü bir ortamda, bafll›ca önem, bu taramalar›n yüksek kalitede bir standartla yap›lmas›na <strong>ve</strong> tüm ba-<br />
¤›fllar› kapsamas›na <strong>ve</strong>rilmelidir. Bunun için ulusal bir kalite denetim a¤›n›n kurulmas› gerekmektedir. Temel bir halk<br />
sa¤l›¤› alan› olan bu konuda gerekli altyap› düzenlemelerinden yoksunluk, sorunun sürerken gerçek boyutlar›n›n bilinmemesini,<br />
teknolojinin savurgan flekilde kullan›lmas›n› artt›racakt›r.<br />
c. <strong>Transfüzyon</strong>la Bulaflan Prion Enfeksiyonlar›<br />
Creutzfeldt Jakob Hastal›¤› Nedir?<br />
Creutzfeldt Jakob hastal›¤› (CJD), prion denilen enfeksiyöz ajanlar›n neden oldu¤u nadir görülen hasarland›r›c› <strong>ve</strong><br />
öldürücü bir sinir sistemi hastal›¤›d›r. Prion, anormal formda bir proteindir. Anormal prionlar proteinleri çevreler <strong>ve</strong> flekillerini<br />
de¤ifltirir. Anormal proteinler merkezi sinir dokusunda toplan›r <strong>ve</strong> bilinmeyen bir mekanizmayla sinir hücrelerinin<br />
ölümüne yol açar. Beyin dokusunda mikroskopla görülebilen karakteristik boflluklara yol açar. Dünyada milyonda<br />
bir kiflide görülür.<br />
‹nsanlar› etkileyen üç formu vard›r: sporadik CJD (bilinen risk faktörü yoktur <strong>ve</strong> olgular›n % 85'ini oluflturur); herediter<br />
CJD (sadece hastal›kl› bir aile bireyi olanlar <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya spesifik genetik mutasyonlar yönünden yap›lan testleri pozitif<br />
olanlar) <strong>ve</strong> kazan›lm›fl CJD (beyin <strong>ve</strong>ya sinir sistemi dokusu temas› ile bulaflan form). Bu son form olgular›n %1'inden<br />
az›nda görülür <strong>ve</strong> insan pitüiter bezi büyüme hormonu enjeksiyonu yap›lan <strong>ve</strong>ya beyin d›fl zar›, CJD hastal›¤› olan<br />
birinin dura mater'i ile tamir edilen kiflilerde görülür.<br />
CJD hastal›¤› olan kifliler on y›llarca belirtisiz kalabilir <strong>ve</strong> sonra h›zla demans, ileri koordinasyon kayb› <strong>ve</strong> ölüm görülür.<br />
Henüz hastal›k için tarama testi yoktur <strong>ve</strong> kan transfüzyonu ile bulaflma 2003 y›l›na kadar hiç gösterilememifltir.<br />
Amerikan FDA kuruluflu hastal›k aç›s›ndan risk alt›nda olanlar›n kan ba¤›fllamas›n› yasaklam›flt›r. Bunlar; insan kaynakl›<br />
pitüiter hormon enjeksiyonu olanlar, ailesinde CJD hikayesi olanlar, duramater transplantasyonu olanlard›r.<br />
Hastal›¤›n iki tipi vard›r: Klasik <strong>ve</strong> varyant.<br />
- 161 -
Change language