12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
transfüzyon hayat kurtar›c›d›r. <strong>Kan</strong> al›m›, saklanmas› <strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rilmesi uygun flekilde yap›l›rsa risk/yarar oran›, yarar lehine<br />
bir ifllemdir. Masif transfüzyon ihtiyac›n› eksiksiz karfl›layabilmek bir kan bankas› için son derece önemlidir. ‹statistik<br />
de¤erlendirmeye göre masif transfüzyonlarda tam kan›n yan› s›ra hastalar›n, en az %<strong>12</strong>’sinde eritrosit süspansiyonu,<br />
%20’sinde taze donmufl plazma <strong>ve</strong> %14’ünde de trombosit süspansiyonu gerekmektedir. Hayat kurtar›c› olan masif<br />
transfüzyonun yap›labilmesi için klinisyen, kan bankas› personeli <strong>ve</strong> hemflirenin iflbirli¤i gereklidir.<br />
Çocuklarda Masif <strong>Transfüzyon</strong><br />
<strong>Kan</strong> bankas› personeli çocuklardaki masif transfüzyonlar için uyan›k olmal›d›r. Her hasta için toplam kan hacmi <strong>ve</strong><br />
mevcut kan kayb› dikkatle hesaplan›r. Bu saptanan de¤erler do¤rultusunda <strong>ve</strong>rilecek s›v› <strong>ve</strong>ya kan bilefleninin cinsi <strong>ve</strong><br />
miktar› belirlenmelidir. Çocuklarda çok az miktardaki infüzyon/transfüzyonla dahi dilüsyonel anemi, trombositopeni<br />
<strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya koagülasyon faktörleri eksiklikleri geliflebilir. Örne¤in vücut a¤›rl›¤› 10 kg olan bir çocu¤un tüm kan hacmi ortalama<br />
(75 ml/kg) 750 ml’dir; 2 ünite (~ 500 ml) eritrosit <strong>ve</strong>rilmesi ile bu hastada dilüsyonel trombositopeni <strong>ve</strong> koagülasyon<br />
faktör eksikli¤inin ortaya ç›kmas› kaç›n›lmazd›r. Bu nedenle anestezi uzman›, klinik doktoru <strong>ve</strong> kan bankas›<br />
trombosit süspansiyonu, taze donmufl plazma, kriyopresipitat gibi farkl› ürünlerin gerekebilirli¤i konusunda bilgili <strong>ve</strong><br />
haz›r olmal›d›r.<br />
Masif <strong>Transfüzyon</strong> genellikle panik halinin bulundu¤u acil durumlarda gerekti¤inden, transfüzyonun her aflamas›nda<br />
görev alan kiflilerin (doktor, hemflire, laboratuvar çal›flanlar›, kan bankas› personeli vb) nas›l davranmalar› gerekti¤i<br />
önceden belirlenmeli <strong>ve</strong> yaz›l› hale getirilmelidir. Ekibin iflbirli¤i içinde çal›flmas› sa¤lanmal›d›r.<br />
Masif transfüzyon gereken bir hasta, hastaneye ulaflt›¤›nda hatta ulaflmadan kan bankas› uyar›lmal›, stok kontrolü <strong>ve</strong><br />
ifllemler için zaman kazan›lmal›d›r. Transplantasyon merkezlerinde kan bankas› sorumlu doktoru, hemflire <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya teknisyenler<br />
de gerekti¤inde telefonla ça¤r›labilir. Cerrahi ekipten biri kan bankas› ile iliflki kurmakla görevlendirilmelidir.<br />
Acil <strong>Transfüzyon</strong><br />
Acil transfüzyon, transfüzyonun gecikmesi hastan›n yaflam›n› tehdit ediyorsa standart transfüzyon öncesi testler yap›lmadan<br />
kan›n hastaya <strong>ve</strong>rilmesini ifade eder. Hastada hem oksijen tafl›ma kapasitesi hem de volüm eksi¤inin düzenlenmesi<br />
gereklidir. Hipovolemik flokta acil volüm düzenlemesinin kristaloid <strong>ve</strong>ya kolloid solüsyonlarla yap›lmas› önerilmektedir.<br />
Baflar›l› olunursa acil transfüzyon ihtiyac› azal›r <strong>ve</strong> transfüzyon öncesi testler için zaman kazan›l›r. E¤er bu<br />
mümkün de¤ilse acil transfüzyon için kan merkezi stoklar›ndan daha önce viral seroloji çal›flmas› yap›lm›fl "O Rh negatif"<br />
eritrosit süspansiyonu seçilmelidir. Çok mecbur kal›nmad›kça önerilmeyen bir transfüzyon fleklidir. Bu tarz bir<br />
uygulamada hastan›n hekimi mutlaka özel (acil transfüzyon için) bir form imzalamak durumundad›r. <strong>Kan</strong> merkezleri<br />
bu amaçla standart bir form oluflturmal›d›rlar.<br />
Hastalar›n do¤ru olarak tespiti <strong>ve</strong> kar›fl›kl›klara yol açmamak için "kol band›" sistemleri gelifltirilmifltir. Her hastan›n<br />
bile¤ine tak›lan <strong>ve</strong> üzerlerinde protokol numaras› ile ismi yaz›l› bu bantlardan otomatik olarak elde edilen etiketler hastadan<br />
al›nan kan örneklerine yap›flt›r›l›r. Ayn› flekilde transfüzyon öncesi de hastan›n kimli¤i bu kol band›ndan kontrol<br />
edilebilir. Özellikle toplu kazalar gibi çok say›da kiflinin a¤›r yaral› olarak getirildi¤i durumlarda böyle bir sistem faydal›<br />
olacakt›r.<br />
Acil transfüzyon gerekti¤inde örnek tüpüne kan al›nd›ktan en geç 15 dakika sonra transfüzyon bafllamal›d›r. Bu nedenle<br />
acil hastalar›n baflvurdu¤u hastane kan bankalar› 2-6 Ünite kadar O Rh negatif eritrosit süspansiyonunu stokta<br />
sakl› tutmal›d›r. Daha gü<strong>ve</strong>nli olan grup spesifik eritrosit süspansiyonlar› temin edilinceye dek 2-10 Ü O Rh negatif eritrosit<br />
süspansiyonu <strong>ve</strong> 4 Ü AB grubu taze donmufl plazma acilen ilk anda <strong>ve</strong>rilebilir. Böyle bir uygulamada özellikle<br />
birden fazla hasta söz konusu ise kay›t <strong>ve</strong> sekreter hatalar›na karfl› dikkatli olunmal›d›r. Çapraz karfl›laflt›rma yap›lmam›fl<br />
O grubu tam kan bu amaçla kullan›lmamal›d›r.<br />
<strong>Kan</strong> bankac›l›¤›nda organizasyon sorunu olmayan geliflmifl ülkelerde acil transfüzyonlar için kan merkezlerinin yeterli<br />
miktarda kan sto¤u bulundu¤undan mikrobiyolojik tarama testleri çal›fl›lmadan kan transfüzyonuna nadiren ihtiyaç<br />
duyulmaktad›r. Ancak ülkemizde kan merkezlerinin büyük bir bölümü <strong>ve</strong> kan istasyonlar›nda yeterli kan sto¤u bu-<br />
- <strong>12</strong>9 -
Change language