12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - Temel Kurs
Raf Ömrü:
"Raf Ömrü" kan bileflenleri için uygun saklama ›s›s› ve flartlar›nda kan elemanlar›n›n fonksiyonlar›n›n mümkün olan
en uzun süre korundu¤u depolama süresidir.
Her bileflenin raf ömrü çeflitli kriterlere göre saptanm›flt›r. Örne¤in eritrosit süspansiyonu için kriter, transfüze edilmifl
olan eritrositlerin al›c›n›n dolafl›m›na girdikten 24 saat sonras›nda en az % 75’inin dolafl›mda bulunuyor olmas›-
d›r. Di¤er bileflenler için raf ömrü fonksiyonel durumlar›na göre de¤iflir.
Ancak aç›k sistem haline gelen torbalardaki bileflenler 1-6 °C’de bekletiliyorsa 24 saat içinde, oda ›s›s›nda bekletiliyorlarsa
4 saat içinde tüketilmelidirler. Böyle ürünlere özel etiketler yap›flt›r›lmal›d›r. Amerikan Kan Bankalar› Birli¤i
(AABB) çözündürülen bileflenlerin 20-24 °C’de 6 saat içinde tüketilmelerini, Amerikan G›da ve ‹laç Uygulamalar› Kurumu
(Food & Drug Administration, FDA) ise 4 saat içinde tüketilmelerini önermektedir.
Kan Saklama Dolaplar› (kan bankas› so¤utucular›, trombosit ajitatörleri, derin dondurucular)
Saklama koflullar›, ›s›lar› ve süreleri bileflen çeflidine göre farkl›l›k gösterir.
Eritrosit içeren bileflenler (tam kan ve eritrosit süspansiyonlar›) iç ›s›s› 1-6 °C’de sabit kalan özel so¤utucularda saklan›r.
Kan bankas› so¤utucular›, ›s› kontrolünü sürekli yapabilen, ›s›s› dolap içinde her yerde ayn› olan, beklenmeyen
›s› de¤iflikliklerini görsel-sesli alarmla uyaran ve motor titrefliminin d›flar› yans›mad›¤›, amaca uygun raf sistemleri olacak
flekilde tasarlanm›fl özel so¤utuculard›r.
Trombosit süspansiyonlar› oda ›s›s› s›cakl›¤›nda (20-24 °C) ve sürekli çalkalanarak saklan›rlar. Saklama süreleri 5
gündür. Aç›k ajitatörlerde, odada saklan›yorsa ›s› kontrolünün her 4 saatte bir yap›lmas› gerekir. Bunun yerine ›s›y› sabit
tutabilen özel inkübatörlü trombosit ajitatörleri kullan›labilir. Bunlar›n ›s›s› sürekli kontrollüdür ve alarm sistemi ile
uygun ›s›n›n d›fl›na ç›k›ld›¤›nda uyar› verirler. Gerek random ba¤›flç› trombosit süspansiyonu, gerekse aferez trombosit
süspansiyonu ayn› ›s› ve flartlarda saklan›rlar.
Taze donmufl plazmalar en az -18 °C’da, derin dondurucularda saklan›r. Bu amaçla plazmalar aras›nda hava dolafl›m›na
izin veren, özel raf sistemli, her yerinde ›s›n›n sabit oldu¤u, kontrollü, alarml› derin dondurucular üretilmifltir.
Kan saklanan buzdolaplar›n›n ya da derin dondurucular›n temiz olmas› ve belli bir yerleflme düzenlerinin bulunmas›
flartt›r. Afla¤›dakilerin her biri farkl› dolap ve bölümlerde saklanmal›d›r:
• Henüz ifllenmemifl kanlar,
• Etiketlenmifl transfüzyona haz›r kanlar,
• Otolog transfüzyon kanlar›,
• At›k kanlar (günü geçmifl, kullan›lmas› uygun olmayan),
• Hasta ve ba¤›flç› serum örnekleri, kan bankas›nda kullan›lan ayraçlar.
Depolanm›fl banka kan›, saklanmas› s›ras›nda belli aral›klarla veya transfüzyon için ilgili servise gönderilmeden önce
gözle kontrolden geçirilmelidir:
• Etiket kontrolü yap›l›r.
• Eritrosit kümesinde renk de¤iflikli¤ine bak›l›r (mor renk).
• Eritrosit kümesinin hemen üstünde hemolizli çemberin bulunmas›, p›ht›lar›n görülmesi, plazma k›sm›nda bulan›kl›k,
k›rm›z›, kahverengi veya mor renk de¤iflikli¤i bulunmas› ve lipemik görünüfllü olmas› durumlar›nda kan
kullan›lmamal›d›r.
KAN ve KAN B‹LEfiENLER‹N‹N TAfiINMASI
Al›c›n›n, kan merkezine olan uzakl›¤›na göre tafl›ma flekli de¤iflir.
Tam kan veya eritrosit süspansiyonu 1-10 °C aras›nda kalmal›d›r. 25 °C’lik d›fl ortam ›s›s›nda, buzdolab›ndan ç›kt›ktan
30 dakika sonra torba ›s›s› 10 °C’ye ulaflmaktad›r (450 ml’lik torbalar için). Daha küçük hacimli torbalar için bu
süre k›sal›r. Kan 30 dakikal›k süreyi aflan mesafelere ulaflt›r›lacaksa, tafl›ma kaplar›na buz ya da buz aküsü yerlefltirilir.
Ancak buzlar kan torbas›yla kesinlikle do¤rudan temas etmemelidir. Do¤rudan temas hemolize yol açacakt›r. Temas›
önlemek için kan torbas› uygun malzemelerle paketlenerek yerlefltirilmelidir. Ticari olarak sat›lan haz›r kan tafl›ma kap-
- 119 -