12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
<strong>Transfüzyon</strong> <strong>ve</strong> Takibi<br />
<strong>Transfüzyon</strong> reaksiyonuna ait bulgular› an›nda tespit edebilmek için hastaya ait yaflam bulgular› (nab›z, solunum<br />
say›s›, kan bas›nc› <strong>ve</strong> atefl) transfüzyon öncesinde <strong>ve</strong> transfüzyon s›ras›nda düzenli aralarla ölçülüp kaydedilmelidir.<br />
<strong>Transfüzyon</strong> öncesinde tüm hastalara rutin bir premedikasyon (diüretik, antihistaminik, atefl düflürücü, steroid gibi)<br />
uygulanmas› gereksiz <strong>ve</strong> yanl›flt›r. Bu ilaçlar ancak özel risk faktörlerine sahip hastalarda belli endikasyonlarda uygulan›r.<br />
<strong>Transfüzyon</strong>un ilk 5-10 dakikas› (bileflenin ilk 25-50 ml’si) muh<strong>temel</strong> transfüzyon reaksiyonlar›n› gözleyebilmek için<br />
yavafl (2-5 ml/dakika) yap›lmal›d›r. Reaksiyonu gösteren bulgular, bel <strong>ve</strong> s›rtta a¤r› ile birlikte atefl (akut hemolitik transfüzyon<br />
reaksiyonu), anafilaksi, ürtiker/kafl›nt› (allerjik reaksiyon), konjestif kalp yetmezli¤i (afl›r› volüm yüklenmesi) <strong>ve</strong> tek<br />
bafl›na atefl (febril non hemolitik transfüzyon reaksiyonu) olabilir. Böyle bir durumla karfl›lafl›l›rsa transfüzyon durdurulmal›,<br />
damar yolu % 0.9’luk NaCl ile aç›k tutulmal› <strong>ve</strong> sorumlu hekime, kan merkezine, laboratuvara haber <strong>ve</strong>rilmelidir.<br />
Gecikmifl hemolitik transfüzyon reaksiyonlar› (sar›l›k <strong>ve</strong> hematokrit de¤erinde düflüfl) transfüzyondan 1-10 gün sonra<br />
ortaya ç›kar <strong>ve</strong> transfüzyon an›ndaki reaksiyonlardan kabul edilmez. Hastan›n sonraki günlerdeki takibi ile saptanabilirler.<br />
‹lk 5-10 dakikadan sonra bir problem yoksa transfüzyon, hastan›n tolere edebilece¤i h›zda, hastan›n klini¤ine göre<br />
de¤iflmek üzere ortalama 1-3 saatte tamamlanmal›d›r. Ancak bakteri üreme riski nedeniyle süre asla 4 saati geçmemelidir.<br />
E¤er transfüzyon h›z› daha yavafl planlanm›flsa (örne¤in hastada kalp yetmezli¤i gibi bir durum varsa) bileflen kan<br />
merkezinde eflit miktarlara bölünmeli <strong>ve</strong> kalan k›s›m kan merkezinde kan saklama dolab›nda saklanmal›d›r. Kalp yetmezli¤i<br />
bulgular› olan çocuk hastalarda transfüzyon 1-3 ml/dk h›zla uygulan›r.<br />
Ak›m problemleri s›kl›kla bileflenin yo¤unlu¤undan kaynaklan›r. Yo¤unlu¤u azaltmak için ürün dilüe edilir. <strong>Kan</strong> bileflenlerini<br />
dilüe etmek amac›yla sadece serum fizyolojik <strong>ve</strong>ya %5'lik albümin solüsyonlar› kullan›labilir. Di¤er solüsyonlar<br />
(örne¤in %5 Dextrose) hemolize neden olabilir. Kalsiyum içeren solüsyonlar (Ringer Laktat gibi) sitratl› kanla<br />
beraber hortumda koagülasyona neden olurlar. Bu nedenle % 0.9 NaCl <strong>ve</strong> % 5'lik albümin d›fl›nda hiç bir solüsyonla<br />
kan ürünleri kar›flt›r›lmamal›, ayn› infüzyon yolundan da <strong>ve</strong>rilmemelidir. Bu tür solüsyonlar›n <strong>ve</strong>rildi¤i damarlardan<br />
al›nm›fl kan örnekleri de hemolizli ya da p›ht›l› olabilece¤inden, kan örne¤inin hastan›n kullan›lmayan bir damar›ndan<br />
al›nmas› uygundur.<br />
<strong>Kan</strong> bileflenlerine ilaç eklenmemelidir. Çünkü ilaçlar›n <strong>ve</strong> ilaçlarla beraber kullan›lan baz› solüsyonlar›n pH’lar›<br />
yüksek olabilir <strong>ve</strong> hemolize neden olabilir. Ayr›ca herhangi bir reaksiyon geliflti¤inde ilaca m› transfüzyona m› ba¤l›<br />
oldu¤unu ay›rt etmek mümkün olmayabilir. Böyle bir durumda transfüzyonun kesilmesi gerekece¤inden ilaç dozunu<br />
ayarlamak da zorlafl›r.<br />
<strong>Kan</strong> torbalar›n›n üretimi s›ras›nda ana <strong>ve</strong> yan torbalarla i¤neler steril edilir. Sistemin steril <strong>ve</strong> tek kullan›ml›k olmas›<br />
torbalar›, setleri <strong>ve</strong> i¤nelerine ba¤l› olarak AIDS, hepatit <strong>ve</strong> di¤er enfeksiyonlar›n kan <strong>ve</strong>rme yoluyla bulaflmas›n› önlemektedir.<br />
Ancak kapal› olarak üretilen bu sistem herhangi bir sebeple (transfüzyon öncesi set tak›lmas›, hortumun kesilerek<br />
örnek kan al›nmas›, y›kama, filtrasyon vb) aç›lacak olursa haz›rlanan ürün 24 saat içerisinde kullan›lmal›d›r. Aksi<br />
takdirde bakteri kontaminasyonu geliflebilecektir.<br />
Plazma <strong>ve</strong> Bileflenlerinin ‹nfüzyonu<br />
Eritrosit içermedi¤inden taze plazma, taze donmufl plazma, donmufl plazma, trombositten zengin plazma, kriyopresipitat<br />
gibi ürünlerde, çapraz karfl›laflt›rma yapmaya gerek yoktur. Ancak hasta ile ba¤›flç›n›n do¤al antikorlar (Anti-<br />
A, Anti-B) yönünden uygun grupta olmalar› gereklidir. Özellikle büyük hacimlerde kullan›ld›klar›nda (örnek: plazma<br />
exchange ifllemlerinde oldu¤u gibi) ABO isohemaglütininleri (Anti-A, Anti-B) hemolize neden olabilir. Dondurulmufl<br />
ürünler, 30-37 °C'de çözündükten sonra ya hemen ya da 1-6 °C'de saklanma kofluluyla 24 saat içinde kullan›lmal›d›r.<br />
Aksi takdirde faktör V, VIII eksikli¤i oluflur <strong>ve</strong> beklenen etkiyi göstermez. Donmufl plazmalar›n çözünmesi için thaw cihazlar›n›n<br />
temin edilemedi¤i merkezlerde ›s›s› takip edilebilen benmariler içerisine yerlefltirilecek torbalara donmufl<br />
plazmalar konularak çözme ifllemi yap›labilir. Kalorifer üstleri, kaynam›fl su vb ›s›s› belli olmayan ortamlarda plazmalar<br />
çözülmemelidir.<br />
- <strong>12</strong>6 -
Change language