12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - Temel Kurs
flenlerin potasyum içeri¤i beklenenden 2 kat daha fazla olmaktad›r. Santral kateter arac›l›¤› ile h›zl› transfüzyon yap›-
lacak olan hastalarda, böbrek fonksiyonlar› bozuk olanlarda ve intrauterin veya exchange transfüzyon uygulamalar›nda
bu durum dikkate al›nmal› ve gerekirse yeni ›fl›nlanm›fl daha genç bileflenler kullan›lmal› ya da y›kama ifllemi ile süpernatant
uzaklaflt›r›lmal›d›r. Eritrositlerin ›fl›nlanmas› ile transfüzyon sonras› hücrelerin toparlanmas›nda da gecikme
oldu¤u bilinmektedir. Ancak bu durum yine de istenen en az s›n›r olan % 75’in üzerindedir. Genelde transfüzyon prati¤inde
14 güne kadar olan eritrositlerin ›fl›nlanmas› ve ›fl›nlama iflleminden sonra bu bileflenlerin en fazla 14 gün daha
depolanmas›na izin verilmesi önerilmektedir. Yani, ›fl›nlanm›fl eritrositlerde olabilecek maksimum raf ömrü 28 gün
ile s›n›rland›r›lmaktad›r. Ifl›nlaman›n trombosit kalitesi aç›s›ndan olumsuz hiçbir etkisinin bulunmamas› nedeni ile
trombositler raf ömrü süresince istenen herhangi bir zamanda ›fl›nlanabilirler. Rutinde kullan›lan ›fl›nlama dozlar›nda
radyasyona ba¤l› malign de¤ifliklik, latent virüs aktivasyonu ve plastik maddelerden ortama s›z›nt› gibi komplikasyonlar
bildirilmemifltir. Ifl›nlanan kan bileflenlerinin bu aç›dan etiketlenmesi ve mümkünse radyasyona duyarl› iflaretleyici
kullan›lmas› önerilmektedir.
Transfüzyon Sonras› ‹zlenen Purpura
"Post-Transfusion Purpura (PTP)"
PTP transfüzyondan yaklafl›k 1 hafta kadar sonra trombosit say›s›n›n h›zla düflmesi ve kanama diyatezinin bafllamas›
fleklinde kendini gösteren nadir izlenen ancak önemli transfüzyon reaksiyonlar›ndan biridir. Görülme s›kl›¤›
1/200.000 olarak tahmin edilmektedir. Bu reaksiyon önceden geçirilmifl gebelikler veya transfüzyonlar ile trombositlerde
bulunan human platelet antijen (HPA)-1a olarak adland›r›lan antijene karfl› alloantikor gelifltiren HPA-1a negatif
ve ço¤u kad›n olan al›c›larda izlenmektedir. HPA-1a pozitif trombositlerin transfüzyonu ile bu kiflilerde sekonder immün
yan›t oluflmakta ve al›c›n›n trombositleri h›zla azalarak fliddetli kanama diyatezi oluflabilmektedir. Ancak nas›l
olup da al›c›n›n HPA-1a negatif trombositlerinin geliflen alloantikor taraf›ndan y›k›ld›¤› tam olarak bilinmemektedir.
Bat› toplumlar›nda HPA-1a negatif kifli s›kl›¤› % 2.5 olarak bildirilmektedir. Neonatal alloimmün trombositopenide oldu¤u
gibi antikor yan›t›n›n belirli bir HLA class-II tipi (HLA - DR3*0101) ile iliflkili oldu¤u gösterilmifltir.
Her ne kadar PTP daha çok orta ve ileri yafltaki kad›nlarda gözükse de nadiren erkeklerde de izlenebilmektedir. Hemen
hemen tüm olgularda daha önceden HPA antijenleri ile alloimmünizasyon öyküsü bulunmaktad›r. Antijenle karfl›laflma
ile PTP oluflmas› aras›nda geçen süre de¤iflken olup 3 ile 52 y›l aras›nda bildirilmektedir. Tam kan ve eritrosit
süspansiyonlar›ndan sonra görülen PTP olgular›na transfüzyon s›ras›nda genellikle FNHTR’de efllik etmektedir. Klasik
olarak transfüzyondan 5-12 gün sonra al›c›n›n trombositleri 12-24 saat gibi k›sa bir sürede h›zla çok düflük düzeylere
inmekte ve kanamaya yatk›nl›k bafllamaktad›r. Spontan kafa içi kanama nedeni ile kaybedilen olgular bulunmaktad›r.
Tedavi edilmeyen olgularda trombositopeni genellikle 7-28 gün içinde kendili¤inden düzelmektedir. Orta-ileri yafltaki
kad›nlarda transfüzyondan sonra geliflen belirgin trombositopeni varl›¤›nda PTP tan›s› mutlaka akla getirilmeli ve otoimmün
trombositopeni, ilaçlara (örn: heparin) ba¤l› trombositopeni, yayg›n damar içi p›ht›laflma sendromu, trombotik
trombositopenik purpura, yalanc› trombositopeni gibi di¤er trombositopeni yapan nedenler de ay›r›c› tan›da düflünülmelidir.
Nadiren daha önceden trombositlere karfl› alloantikor gelifltirmifl olan vericilerin plazma içeren kan bileflenlerinin
al›c›lara transfüze edilmesi ile al›c›ya pasif olarak geçen antikorlar›n yaratt›¤› trombositopeni izlenebilir, bu olgularda
trombositopeninin transfüzyondan sonraki ilk 48 saat içinde a盤a ç›kmas› ay›r›c› tan› aç›s›ndan önemli bir ipucudur.
PTP tan›s›n›n kesin olarak konmas› için trombositlere özel antijenlere karfl› geliflmifl antikorlar›n al›c›da gösterilmesi
gerekmektedir. % 80-90 olguda HPA-1a antijenine karfl› geliflmifl antikorlar gösterilebilmektedir. Ayr›ca HPA-
1b, HPA-3a, HPA-3b, HPA-4a, HPA-5b ve Nak a antijenleri ile iliflkili PTP olgular› da saptanm›flt›r.
HPA-1a negatif al›c›larda geliflen anti-HPA-1a alloantikorunun hangi mekanizma ile trombositopeni yapt›¤› bilinmemesine
ra¤men baz› laboratuvar çal›flmalar ile desteklenmifl hipotezler öne sürülmektedir. Bunlardan biri transfüze
edilen HPA-1a pozitif trombositlerden HPA-1a antijeninin sal›nmas› ve serbest antijenin giderek al›c›n›n HPA-1a negatif
trombositlerine adsorbe olmas› ve geliflen alloantikor ile al›c›n›n bu trombositlerinin y›k›lmas› mekanizmas› ile
aç›klanmaya çal›fl›lmaktad›r. Di¤er bir hipotezde ise sal›nan HPA-1a antijeninin plazmada alloantikor ile immünkompleks
oluflturdu¤u ve oluflan bu immünkompleksin trombositlere yap›flarak onlar›n y›k›lmas›na yol açt›¤› öne sürülmek-
- 149 -