12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
TRANSFÜZYONLA BULAfiAN ENFEKS‹YONLAR<br />
Bakteriler, virüsler, parazitler, mantarlar <strong>ve</strong> prionlar olarak s›ralayabilece¤imiz tüm mikroorganizmalar transfüzyonla<br />
bulaflan enfeksiyonlara neden olabilirler. Etkenin özelli¤ine göre bulafl flekli, kuluçka süresi, oluflturduklar› klinik tablolar<br />
<strong>ve</strong> korunma yollar› birbirlerinden çok farkl›l›klar gösterirler. Bu bölümde, bu enfeksiyonlar s›ras›yla incelenecektir.<br />
BAKTER‹ ENFEKS‹YONLARI<br />
Bakteri içeren kan <strong>ve</strong> kan ürünlerinin transfüzyonu sonucu ortaya ç›kan sepsis, nadir bir olay olmas›na karfl›n ölüm<br />
riski tafl›mas› önemini artt›rmaktad›r. Bakteriler, virüs <strong>ve</strong> parazitlere göre kan <strong>ve</strong> kan ürünlerini çok daha s›k kontamine<br />
etmektedir. <strong>Kan</strong> ürünlerinin bakterilerle kontaminasyon riski yaklafl›k % 0.2-0.5’dir, ancak bunlar›n büyük bir k›sm›nda<br />
bakteri say›s› çok az oldu¤undan klinik bir bulgu ortaya ç›kmayabilir. Fransa’da pansitopeni nedeniyle eritrosit süspansiyonu<br />
<strong>ve</strong>ya trombositopeni nedeniyle trombosit süspansiyonu <strong>ve</strong>rilenlerde risk di¤er gruplara göre daha yüksek bulunmufltur.<br />
Kontaminasyon ya ürünün haz›rlanmas› aflamas›nda <strong>ve</strong>ya ba¤›flç›daki bakteriyemi sonucunda oluflabilir.<br />
Ürün haz›rlama aflamas›ndaki kontaminasyon: <strong>Kan</strong> torbalar›n›n, antikoagülan-koruyucu s›v›lar›n <strong>ve</strong>ya kan al›m setlerinin<br />
kontaminasyonu (fabrikada, üretim aflamas›nda, nakil <strong>ve</strong> saklama s›ras›nda uygunsuz koflullar, ambalaj bozulmalar›<br />
vb.) sonucu ortaya ç›kabilece¤i gibi yetersiz deri antisepsisi nedeniyle ba¤›flç›n›n deri floras› <strong>ve</strong>ya flebotomi bölgesindeki<br />
bir cilt lezyonundan kaynaklanan kontaminasyondan da kaynaklanabilir. Ayr›ca bileflen haz›rlanmas› s›ras›nda<br />
kan›n santrifüjlenmesi <strong>ve</strong> bileflenlere ayr›lmas› <strong>ve</strong>ya saklanmas› s›ras›nda kan merkezinde, <strong>ve</strong>ya laboratuvarda transfüzyon<br />
öncesi haz›rl›k aflamas›nda, ›s›tma banyolar›nda, uygunsuz transporta ba¤l› olarak <strong>ve</strong>ya klinikte, kan›n tak›lmas› aflamas›nda<br />
kontaminasyon oluflabilir.<br />
Ba¤›flç›daki bakteriyemi: Bafll›ca asemptomatik enfeksiyon, küçük cerrahi/tan›sal giriflimler, difl çekimi, apse drenaj›,<br />
endoskopiler vb. gibi giriflimler sonucu oluflabilece¤i gibi, ba¤›flç›daki önemsenmeyen odaklar, difl enfeksiyonlar›, küçük<br />
apseler, diyare, osteomiyelit vb. gibi patolojilere ba¤l› olarak da geliflebilir <strong>ve</strong> bu durumdaki ba¤›flç›dan al›nan kan kontamine<br />
olabilir.<br />
Asemptomatik seyreden, transfüzyonla bulaflan bakteriyel enfeksiyon hastal›klar› aras›nda bruselloz, salmonelloz,<br />
yersinyoz, campylobacter <strong>ve</strong> spiroket enfeksiyonlar›, sifilis, rekürren atefl, Lyme hastal›¤›, riketsiyozlar (Q atefli, Kayal›k<br />
Da¤lar benekli atefli) say›labilir.<br />
En riskli ürün trombosit süspansiyonudur. Kontaminasyon, haz›rlanma s›ras›nda oluflabilir <strong>ve</strong> kontamine ürün oda ›s›-<br />
s›nda sakland›¤›ndan bakteriler kolayca üreyebilir. Genel kontaminasyon oran› %5 dolaylar›ndad›r. Tromboferezle haz›rlanan<br />
süspansiyonlarda kontaminasyon riski daha düflüktür.<br />
<strong>Transfüzyon</strong>da bakteriyel enfeksiyonlar›n seyrek görülme nedenleri aras›nda koruma solüsyonunda bulunan sodyum<br />
sitrat, plazmada mevcut bulunan hümoral faktörler, kanda bulunan savunma hücreleri <strong>ve</strong> so¤ukta saklama (+4°) gibi faktörlerin<br />
ço¤u kontaminan bakteriyi inakti<strong>ve</strong> etmesi say›labilir. <strong>Transfüzyon</strong>la bulaflan bakteriler endotoksinleri <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya<br />
toksinleri ile hemen daima benzer klinik tablolara yol açarlar. Klinik bulgu <strong>ve</strong>recek mikroorganizma miktar› tam olarak<br />
bilinmemekle beraber 100 CFU/mL <strong>ve</strong>ya üzeri ölümcül reaksiyonlara neden olur.<br />
Bakteri ile kontamine kan transfüze edildi¤inde gözlenen semptomlar: Bakterilerle kontamine olmufl kan ürünlerinin<br />
transfüzyonu sonras› geliflen reaksiyonlarda atefl (% 80), titreme (% 53), hipotansiyon (% 37), bulant›-kusma (% 26)<br />
yan›nda taflikardi, oliguri, solunum s›k›nt›s›, bafl <strong>ve</strong> s›rt a¤r›s›, yayg›n damariçi p›ht›laflma sendromu <strong>ve</strong> flok s›k görülen<br />
semptomlard›r <strong>ve</strong> ço¤u zaman hemolitik reaksiyonlar ile kar›flt›r›lmaktad›r. Deride kuruluk, yüzde k›zarma, kas a¤r›lar›,<br />
kar›nda kramplar gözlenebilir. Hastalar›n yaklafl›k yar›s›nda bu bulgular kan›n <strong>ve</strong>rilmesi esnas›nda geliflirken di¤erlerinde<br />
15 dakika ile 17 gün aras›nda ortaya ç›kabilmekte <strong>ve</strong> yine hastalar›n yaklafl›k 1/3’ü tedaviye ra¤men kaybedilmektedir.<br />
Gram negatif bakterilere ba¤l› kontaminasyonlarda a盤a ç›kan endotoksin nedeniyle ölüm riski gram pozitif bakterilere<br />
göre daha yüksektir. Trombosit transfüzyonlar› ile geliflen atefl reaksiyonlar›nda bakteri kontaminasyonun oran›<br />
- 95 -
Change language