12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
um’lar›n eritrosit içerisinde 10-<strong>12</strong> gün canl› kalabildi¤i gösterilmiflse de 4-6 °C’de ortalama 7 gün canl›d›rlar. Dondurulmufl<br />
eritrositler içerisinde de canl›l›klar›n› korurlar. Plazma bileflenleri <strong>ve</strong> deri<strong>ve</strong>leri ile bulaflmazlar. P. falciparum<br />
bulafl›ndan asemptomatik ba¤›flç›lar sorumludur, al›c›da k›sa sürede fatal seyirli enfeksiyonlar geliflebilir. S›tman›n endemik<br />
olmad›¤› bölgelerde tan› geç konuldu¤undan fatal seyreder. Özellikle gebeler, splenektomililer <strong>ve</strong>ya immün sistemi<br />
bask›lanm›fllar tehlike alt›ndad›r. Bu bölgelerde a) 30 gün içinde ateflli hastal›k geçirenler ba¤›flç› olarak kabul edilmemeli<br />
b) ba¤›flç›lara kan almadan 48 saat <strong>ve</strong>ya hemen önce tek doz klorokin <strong>ve</strong>rilmeli c) gebeler, emziren anneler,<br />
çocuklar <strong>ve</strong> klorokine dirençli P. falciparum sufllar›n›n neden oldu¤u hastal›klar› olanlar d›fl›nda al›c›ya kemoprofilaksi<br />
uygulanmal›d›r.<br />
Tan›da kal›n damla <strong>ve</strong> yayma preparatlar mikroskopla incelenir; immunoseroloji, floresan mikroskobi <strong>ve</strong> nükleik<br />
asit problar› kullan›lmaktad›r. Kal›n damla preparat yöntemi transfüzyon taramalar›nda uygun de¤ildir. Serolojik yöntemlerin<br />
ise özgüllük <strong>ve</strong> duyarl›l›klar› düflüktür. Büyük kitle taramalar›nda ELISA tercih edilebilir. <strong>Transfüzyon</strong>la bulaflan<br />
malarya genellikle konvansiyonel ilaç tedavilerine iyi yan›t <strong>ve</strong>rir.<br />
Di¤er Parazitler<br />
Toxoplasma gondii, zorunlu hücre içi parazitidir <strong>ve</strong> uzun süre lökosit içinde canl› kalabilir. +4 °C’de 4-7 hafta canl›l›¤›n›<br />
koruyabilmektedir. Toksoplazma IgM antikorlar› tafl›yan ba¤›flç›lardan haz›rlanan lökosit konsantresi ile immünsüprese<br />
hastalarda ciddi akut toksoplazmoz bildirilmifltir. Talasemik hastalarda toksoplazma antikor titresinin normalin<br />
6 kat› oldu¤u gösterilmifltir. Bu tür özel durumlar d›fl›nda tarama testi yap›lmas› önerilmemektedir.<br />
Leishmania donovani, genifl sitoplazmal› monositler <strong>ve</strong> granülositler içinde yaflam›n› sürdürür. <strong>Transfüzyon</strong>la bulaflma<br />
mümkün olmas›na ra¤men nadirdir. Endemik bölgelerde ba¤›flç› sorgulamas› dikkatli yap›lmal›d›r.<br />
Ülkemiz için önemli olmasa da Wuchereria bancrofti, Acanthocheilonema perstans, Mansonella ozzard, Loa loa,<br />
Brugia türleri, Onchocerca volvulus, Dipetalonema streptocerca, Trypanosoma cruzi, Babesia microti gibi baz› parazitler<br />
de transfüzyonla bulaflabilir.<br />
<strong>Transfüzyon</strong>a Ba¤l› Bakteri ya da Parazit Bulafl›nda Tan›<br />
Semptomlar çok k›sa sürede bafllar. Üflüme, titreme, atefl, bulant›, kusma, kanl› ishal, kar›n a¤r›s›, kas a¤r›lar›, hipotansiyon,<br />
hemoglobinüri <strong>ve</strong> DIC geliflebilir. Özellikle üflüme, titreme, atefl <strong>ve</strong> hipotansiyon hekimi uyarmal›d›r. Genellikle<br />
semptomlar, transfüzyonun bafllang›c›ndan bir saat sonra bafllar <strong>ve</strong> infüzyon h›z› reaksiyonun ciddiyetini etkileyebilir.<br />
Deri genellikle s›cak <strong>ve</strong> pembedir (red shock). Erken tan› tedavide geç kal›nmamas› için gereklidir. Bakteriyemiden<br />
flüphelenildi¤inde transfüzyona acilen son <strong>ve</strong>rilmeli, artan torba incelenmek üzere laboratuvara gönderilmelidir,<br />
hemokültür al›nmal›, hastaya sepsis tedavisi uygulanmal›d›r. Mikrobiyoloji laboratuvar›na gönderilen kan <strong>ve</strong>ya kan bilefleni<br />
direkt boyal› preparatlarla incelenmeli, aerob <strong>ve</strong> anaerob kültürler al›nmal›d›r.<br />
Eritrosit <strong>ve</strong> trombosit konsantresi kullan›lan olgulardaki semptom <strong>ve</strong> bulgular Tablo 3’de görülmektedir. Di¤er pek<br />
çok transfüzyon reaksiyonunda da yüksek atefl, hipotansiyon <strong>ve</strong> flok meydana gelebilir. Ay›r›c› tan›da dikkat edilmelidir.<br />
Sorgulamada ishal, kusma, atefl, ciddi farenjit flikayeti olanlar ile 7 gün içinde streptokoksik farenjit geçirmifl ba¤›flç›lar<br />
reddedilmelidir. Rinit, konjunktivit, ateflsiz farenjiti olanlar ile viral üst solunum yolu infeksiyonu geçirenler ise kabul<br />
edilebilir.<br />
b. <strong>Transfüzyon</strong>la Bulaflan Virus Enfeksiyonlar›<br />
<strong>Transfüzyon</strong>la virus enfeksiyonlar›n›n bulaflabildi¤ine iliflkin ilk <strong>ve</strong>riler 1940’lara kadar uzanmaktad›r. Günümüz<br />
transfüzyon t›bb›nda baflta HIV, HBV, HCV olmak üzere HTLV, PV-B19 gibi baz› viruslar transfüzyon gü<strong>ve</strong>nli¤i aç›s›ndan<br />
önem kazanm›flt›r. <strong>Kan</strong> <strong>ve</strong> kan ürünlerinin gü<strong>ve</strong>nli¤i, ba¤›flç› e¤itimi, seçimi, sorgulamas› <strong>ve</strong> reddi gibi önlemlerle<br />
birlikte, viruslar›n gösterilmesine yard›mc› tarama testleri <strong>ve</strong> inaktivasyonlar›n› sa¤layan yöntemlerin uygulamaya konulmas›yla<br />
artt›r›lmaya çal›fl›lmaktad›r. Bütün bu çabalara karfl›n, transfüzyon yoluyla al›c›ya virus bulaflma olas›l›¤›,<br />
küçülmüfl de olsa, önemini korumaktad›r. Burada ülkemiz transfüzyon t›bb› aç›s›ndan önemli viruslar gözden geçirilecek,<br />
test yöntemlerinin özellikleri tart›fl›lacak, son olarak kan bankac›l›¤› gündemine yeni giren nükleik asit testleri<br />
(NAT) ele al›nacakt›r.<br />
- 155 -
Change language