12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - Temel Kurs
alacak personel kan ba¤›flç›s› bilgi formunu alarak ba¤›flç›ya ad›n› ve soyad›n› sorarak son kontrolü yapmal›d›r. Flebotomi
esnas›nda test tüpleri kan torbas›n›n yak›n›nda bulunmal›, di¤er test tüpleri ile kar›flt›r›lmamal› ve test tüpüne kan
al›n›rken tüp numaras› ile torba numaras›n›n ayn› oldu¤undan emin olunmal›d›r.
Flebotomi için antekübital fossa en uygun bölgedir. Bu bölgede herhangi bir cilt lezyonu olmamal›, iki koldaki saha
da ifllem öncesi incelenerek hangi kolun uygun oldu¤u saptanmal›d›r. Flebotomi için antekübital sahadaki genifl ve
uygun ven tercih edilmelidir.
Damara Girifl Yerinin Haz›rlanmas›:
1. Damarlar› belirginlefltirmek için turnike veya 40-60 mmHg bas›nc›na ayarlanm›fl bir manflon kullan›l›r. Turnike
ba¤›flç›n›n dirse¤inin yaklafl›k dört parmak yukar›s›na ba¤lan›r. Kan ba¤›flç›s›ndan elini birkaç kez aç›p kapamas›
istenir.
2. Uygun ven seçilir.
3. Belirlenen damar›n üzerini örten cildin merkezinden bafllayarak, içten d›fla do¤ru daire fleklinde ve bir daha merkeze
dönülmeyecek tarzda antiseptik maddeyle temizli¤i yap›l›r. Antiseptik madde olarak genellikle % 10’luk
iyodofor kompleksi (betadin, batticon, vb.) kullan›l›r. ‹yot allerjisi oldu¤u bilinen kan ba¤›flç›lar›n›n cildi klorhekzidin
veya %60-70 izopropil alkol ile temizlenebilir.
4. Antiseptik madde uyguland›ktan sonra 30 saniye beklenir. Bu s›rada sahan›n üzerine üflenmez, antisepsi iflleminden
sonra damar palpe edilmez. Damara hemen girilmeyecekse bölgenin üzeri steril gazl› bezle kapat›lmal›d›r.
5. Kan torbas›, kol seviyesinin alt›nda bulunan Kan tart› ve çalkalama cihaz›na yerlefltirilir. Torban›n daras› al›nd›ktan
sonra cihaz 425-525 gram’a ayarlan›r. Al›nan kan›n miktar› önemlidir. Standartlar›n üzerinde kan al›n›rsa
torbadaki antikoagülan yetersiz kal›p p›ht›laflma olabilir. Al›nan kan 300 gramdan az ise antikoagülan oran› yüksek
olaca¤›ndan kullan›lmaz.
Flebotomi ‹fllemi
1. Ba¤›flç›ya yumru¤unu s›kmas› söylenir. ‹¤ne ile 20-30 °C aç›yla girilerek cilt alt›nda 1 cm. ilerlenir. ‹¤nenin aç›-
s›n› 10-15 °C azaltarak vene girilir. ‹¤nenin 1/3’ü d›flar›da kalmal›d›r (Resim 1)
Resim 1
2. ‹lk giriflim baflar›s›z olursa kan ba¤›flç›s›n›n r›zas› al›narak ikinci kez baflka bir torba kullan›larak vene girilir.
3. Klemp aç›l›r set flasterle sabitlenir. Her kan ba¤›flç›s› için ayr› flaster kullan›lmal›d›r. Kan ak›m›n›n düzenli ve
yeterince h›zl› olup olmad›¤› kontrol edilir.
4. Kan ba¤›flç›s›na her 10-15 saniyede bir elini aç›p kapamas› (yumruk yap›p gevfletmesi) gerekti¤i söylenir. Torbaya
giriflin bafllamas›yla birlikte, kan yavaflça ve periyodik olarak çalkalanarak antikoagülanla kar›flt›r›lmal›-
d›r. Otomatik çalkalay›c› yoksa ortalama 45 saniyede bir elle çalkalanmal›d›r. Aksi halde set p›ht›yla t›kanabilir
veya torbadaki kanda p›ht›laflmalar olabilir. Bir ünite tam kan için donasyon süresi ideal olarak 10 dakikad›r.
E¤er süre 12 dakikay› geçerse, kan trombosit elde etmek için kullan›lmamal›d›r. E¤er 15 dakikay› geçerse
ne plazman›n direkt transfüzyonu ne de koagülasyon faktörlerinin haz›rlanmas›nda kullan›lmamal›d›r.
5. Kan alma ifllemi bitince kan çalkalama cihaz› otomatik olarak kapan›r (1 torba kan›n net a¤›rl›¤› 425-525 gr ol-
- 42 -