12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - Temel Kurs
hastaya transfüze edilmifltir (filtre kullan›lmadan). 2003 y›l› bafllar›nda ölen bu hastan›n post-mortem incelemesinde
beyninde vCJD tan›s› do¤rulanm›flt›r.
Ba¤›flç›n›n geriye dönük kay›tlar›na bak›ld›¤›nda 1996'da iki kez kan verdi¤i tespit edilmifltir. ‹kinci al›c› transfüzyondan
6 ay sonra vCJD hastal›¤› ile ilgisiz nedenlerden (altta yatan hastal›¤›) ölmüfltür. Öte yandan iki ba¤›fl s›ras›nda
al›nan plazmalar, terapötik kan bileflenleri üretimi için havuza da kat›lm›fl. Bu havuzun al›c›lar› bilinmiyor, ancak
flüpheli bulunan plazma al›c›lar› bilgilendirilmifl ve hastal›k aç›s›ndan takibe al›nm›flt›r. Bugüne kadar vCJD bildirimi
yap›lan bir hemofili hastas› yoktur.
Bugüne kadar kan ba¤›fl› yapt›ktan sonra vCJD geliflen kan ba¤›flç›lar›ndan üretilen kan bileflenleri 15 al›c›ya transfüze
edilmifl, bunlar›n 5'inde lökositler azalt›larak uygulanm›flt›r. ‹lk transfüzyon 1993, sonuncusu 2001 y›l›nda yap›lm›flt›r.
Hepsi sürveyans çal›flmas›n›n kontrolü alt›nda olup henüz hiçbirinde hastal›k belirtisi geliflmemiflt›r.
Riskin Co¤rafi Yerleflimi
Kan kaynakl› vCJD bulaflmas› riski pratik olarak ‹ngiltere'ye s›n›rl› gibi görünmektedir. ‹ngiltere, bugüne kadar 145
kiflinin bu hastal›ktan öldü¤ü, en fazla kiflinin potansiyel temas›n›n oldu¤u ülkedir. BSE olgular› baflka baz› Avrupa ülkeleri
ve Japonya'da da görülmüfltür, ancak buralarda etkilenen s›¤›r say›s› ‹ngiltere'dekine oranla çok azd›r. Son y›llarda
endüstriyel plazma havuzuna ‹ngiltere'deki ba¤›flç›lardan toplanan plazma kat›lmamaktad›r. Ayr›ca tüm dünyada
kan ba¤›flç› seçimi yap›l›rken ‹ngiltere ve vCJD hastal›¤› görülen ülkelerde yaflayanlardan kan al›nmamaktad›r.
‹ngiltere'de Kan Transfüzyonu ‹le ‹liflkili Olgular›n Bildiriminden Sonra Kan Güvenli¤i ‹çin Al›nan Önlemler
Kan transfüzyonu ile variant Creutzfeldt Jakob hastal›¤› bulaflmas› riskini azaltmak için Kan ve Dokular›n Mikrobiyolojik
Güvenli¤i Komitesi'nin önerileri do¤rultusunda birtak›m ileri önlemler duyurulmufltur.
Aral›k 2003 tarihinde insandan insana ilk olas› vCJD bulaflmas›n›n bildirilmesiyle birlikte Ocak 1980'den sonra kan
transfüzyonu alm›fl olanlar, kan ba¤›flç›s› olarak kabul edilmemektedir. Bu önlem 5 Nisan 2004'de uygulamaya konulmufltur.
Ayr›ca iki grup daha kan ba¤›flç›s› olamayacaklar listesine dahil edilmifltir: Kan transfüzyonu al›p almad›¤›ndan
emin olamayan ba¤›flç›lar ve kan transfüzyonu alm›fl olan aferez ba¤›flç›lar›. Bu önlem de 2 A¤ustos 2004'te uygulamaya
konulmufltur.
Di¤er Ülkelerde Kan Merkezlerinde vCJD Bulaflmas›n› Engellemek ‹çin Al›nan Önlemler
Kanada'da flu kifliler ba¤›flç› olamazlar:
1. 1980-1996 y›llar› aras›nda ‹ngiltere'de 3 ay veya daha fazla yaflam›fl olanlar,
2. 1980-1996 y›llar› aras›nda Fransa'da 3 ay veya daha fazla yaflam›fl olanlar,
3. 1980 y›l›ndan sonra ‹ngiltere ve Fransa d›fl›ndaki Bat› Avrupa ülkelerinde 5 y›l veya daha fazla yaflam›fl olanlar,
4. 1980 ve sonras›nda ‹ngiltere'de kan transfüzyonu alm›fl olanlar
5. Daha sonra vCJD hastal›¤› geliflmifl olan kiflilerde kullan›lm›fl t›bbi araçlar› kullanan kifliler
ABD'nde de benzer birtak›m kurallar getirilmifltir.
vCJD'nin Türkiye ‹çin Önemi
Hastal›k ‹ngiltere ve ona yak›n ülkelerle s›n›rl› gibi bilinmesine karfl›n, sinsi, uzun seyirli ve nörolojik belirtilerle seyreden
bir hastal›k oldu¤u için tan› konulmadan ölen, öldükten sonra otopsi incelemesi yap›lmayan hastalarda bulunmad›¤›
iddia edilemez. Kayna¤› belirsiz et yenmesi ile ya da ‹ngiltere'de üretilen plazma ürünlerinin kullan›lmas› ile
uzun kuluçka süreleri sonunda hastal›k ortaya ç›kabilir. Burada sorun hastal›¤›n olas› tan› listesinde yer almas›, akla
getirilmesi ve ölüm sonras› otopsi ile patolojik incelemelerin yap›lmas›d›r. Bunun sonunda da önlem için yap›lmas› gerekenlerin
tart›fl›lmas›, uygulamaya konulmas›d›r. Ülkemizde tüketilen hayvansal g›dalar›n kayna¤›n›n bilinmesi, kan
ürünlerinde ulusal yeterlilikte olunmas›, ülkemizde güncel gereksinimlere cevap veren Kan Kanunu'nun ç›kar›l›p uygulanmas›
öncelikli konulard›r.
- 163 -