12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
Kontamine kan infüzyonuna ba¤l› geliflen reaksiyonun ciddiyeti; bakteri tipi, miktar› <strong>ve</strong> kona¤a ba¤l›d›r. Gram negatifler<br />
pozitiflere göre daha ciddi reaksiyon gösterirler. Gram negatif bakteri hücre duvar›ndaki endotoksin, makrofaj<br />
aktivasyonu için güçlü stimülatördür. Aktifleflen makrofajlar, tümör nekroz faktör alfa (TNF-α), interleukin-1 beta (IL1β),<br />
IL-6 <strong>ve</strong> IL-8 gibi sitokinleri salg›lar. Bunlar, septik flokun sistemik etkilerini meydana getirir. Gram negatif bakteri ile<br />
kontamine olmufl kan transfüzyonunda görülen septik flokta masif sitokin sal›n›m› bakteri proliferasyonundan daha<br />
önemlidir. Beklemifl trombosit (3 günden fazla) <strong>ve</strong> eritrosit konsantrelerinde (21 günden fazla) bakteriler daha yo¤un<br />
hale gelmektedir. ‹mmunsüpresif konakta tablo daha a¤›rd›r.<br />
Bruselloz, Salmonelloz <strong>ve</strong> Yersiniyoz<br />
Brusellozun inkübasyon periyodu uzundur. <strong>Transfüzyon</strong>la bulaflma nadirdir. Bulaflmadan özellikle lökositler sorumludur.<br />
Buzdolab›nda 2 ay süreyle canl›l›¤›n› koruyabilir. Endemik bölgelerde 1:1000 üzerinde tüp aglütinasyon pozitif<br />
olan ba¤›flç›lar red edilmelidir. Salmonelloz, kronik enfeksiyonu olan ba¤›flç›lardan bulaflabilir. Yersiniyoz, asemptomatik<br />
bakteriyemili ba¤›flç›lardan bulafl›r. Bakterinin üremesi için buzdolab› ideal bir ortamd›r. Özellikle iki haftadan<br />
fazla saklanan kontamine eritrosit konsantrelerinde üreme h›zlan›r. Daha uzun süre saklanan kanlarla endotoksemi geliflebilir.<br />
Sifiliz (Sy)<br />
Etken Treponema pallidum’dur. Bulaflma inkübasyon dönemindeki <strong>ve</strong>ya aktif primer sifiliz dönemindeki ba¤›flç›lar<br />
ile olur. Primer flankr’dan 6-20 gün önce serolojik testler pozitifleflmeden kanda bakteri bulunabilir. Treponema pallidum<br />
+4 °C’de birkaç gün canl›l›¤›n› koruyabilir. Bu nedenle buzdolab›nda 72 saatten fazla bekleyen kanlarda bakterinin<br />
enfektivitesini kaybetti¤i kabul edilir. Ancak kandaki spiroket miktar› çok fazla ise treponemalar›n 6 gün canl› kalabilece¤i<br />
de gösterilmifltir. Sifiliz testlerinin kan <strong>ve</strong> kan ürünlerinde tarama testi olarak kullan›lmas› tart›flmal›d›r. Baz›<br />
ülkelerde (Finlandiya, Danimarka) transfüzyon sonras› sifilizin çok ender görülmesi, gerekti¤inde tedavisinin kolay olmas›<br />
gerekçeleriyle zorunlu tarama testleri aras›ndan ç›kar›lm›flt›r. Ancak birçok ülke bu testleri, ba¤›flç›n›n yaflam tarz›n›n<br />
bir göstergesi olarak kabul etmekte <strong>ve</strong> taramalara devam etmektedir. <strong>Kan</strong> bankalar›nda tarama yöntemi olarak Venereal<br />
Disease Research Laboratory (VDRL) <strong>ve</strong> Rapid Plasma Reagin (RPR) kullan›l›r. Bunlar›n pozitif ç›kmas› üzerine<br />
Treponema pallidum hemaglutinasyon (TPHA) ile test edilir. Her ikisinde de pozitif sonuç al›nan olgularda Flurescent<br />
Treponemal Antibody Absorption (FTA-ABS) ile do¤rulama yap›l›r. Nontreponemal testlerde yalanc› pozitiflik oran›<br />
yüksektir. Gebelik, enfeksiyöz mononükleoz, malarya, yafll›l›k (70 yafl›n üzeri) sistemik lupus, narkotik ba¤›ml›l›¤› <strong>ve</strong><br />
lepra ile nontreponemal testlerde biyolojik yalanc› pozitiflik (BYP) görülebilir. Treponemal testler hasta tedavi edildikten<br />
sonra da uzun bir süre pozitif kalabilir.<br />
Riketsiyozlar<br />
Kene ile bulaflan bakteriler plazmada serbest olarak dolaflabileceklerinden tüm kan bileflenleri teorik olarak riketsiyoz<br />
bulaflt›rma riski tafl›r. Borrelia’lar›n 3-6 hafta buzdolab›ndaki kanda yaflayabilece¤i bilinmekteyse de deneysel çal›flmalar,<br />
sadece kayal›k da¤lar benekli ateflinin transfüzyonla bulaflabildi¤i göstermifltir. Lyme hastal›¤› <strong>ve</strong> Ehrlichosis’in<br />
transfüzyon ile bulaflmas›n›n görülmedi¤i ancak biyolojik olarak mümkün oldu¤u düflünülmektedir.<br />
Funguslar<br />
Mantar enfeksiyonlar› nadir de olsa immün süprese hastalarda transfüzyona ba¤l› oluflabilir. Genellikle izole edilenler<br />
Hormodendrum, Aspergillus, Penicillum sufllar›d›r.<br />
PARAZ‹TLER<br />
S›tma (Malarya)<br />
S›tma etkeni plasmodium’lar sivrisinekte seksüel <strong>ve</strong> insan eritrositlerinde aseksüel geliflimini tamamlar. Plasmodium<br />
vivax, P. falciparum, P. ovale, P. malariae, P. knowlesi en çok bilinen befl türüdür. P. falciparum her yafltaki eritrositleri<br />
enfekte edebildi¤inden en a¤›r, P. vivax ise ülkemizde en s›k görülenidir. <strong>Transfüzyon</strong>la s›tma bulaflmas› sadece intraeritrositer<br />
aseksüel plasmodium’lar arac›l›¤› ile olur. Ancak sadece eritrosit konsantreleri ile de¤il trombosit, granülosit,<br />
plazma <strong>ve</strong> kriyopresipitat ile de bulaflabilir. Bir torbada 10 adet plasmodium bulaflma için yeterlidir. Plasmodi-<br />
- 154 -
Change language