12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BA⁄IfiÇI SEÇ‹M‹<br />
KAN BA⁄IfiÇISI<br />
<strong>Kan</strong> bankac›l›¤›n›n en önemli unsuru kan ba¤›flç›s›d›r. Dünya Sa¤l›k Örgütü’ne göre kan ihtiyac›n› sa¤lamada ülkeler<br />
için geçerli <strong>temel</strong> prensip; “gü<strong>ve</strong>nli kan” temin etmeleridir. Gü<strong>ve</strong>nli kan “gü<strong>ve</strong>nilir kan ba¤›flç›s›”ndan sa¤lanabilir.<br />
<strong>Kan</strong> <strong>ve</strong> <strong>Kan</strong> Ürünleri <strong>Kan</strong>unu’na göre (5624 Say›l› <strong>Kan</strong>un, madde 3/b) “<strong>Kan</strong>, kan bileflenleri <strong>ve</strong> ürünlerinin temininde<br />
karfl›l›ks›z <strong>ve</strong> gönüllü ba¤›fl esast›r…”<br />
Genel olarak benimsenen tan›mlamaya göre kan ba¤›flç›s›; “tamamen kendi özgür iradesi ile nakit para <strong>ve</strong>ya paraya<br />
dönüflebilecek de¤erler gibi hiçbir maddi ç›kar beklemeksizin; kan, plazma <strong>ve</strong>ya hücresel kan bilefleni ba¤›fllayan<br />
kifli”dir.<br />
NEDEN KAN BA⁄IfiÇISI SEÇ‹M‹?<br />
Ba¤›flç› seçimi, al›c› için en gü<strong>ve</strong>nilir kan›n sa¤lanabilece¤i kiflinin bulunmas›na yönelik ifllemlerin tümüne <strong>ve</strong>rilen<br />
add›r. Ba¤›flç› seçiminde amaç; <strong>ve</strong>ricinin sa¤l›kl› oldu¤unun saptanmas›d›r. Böylelikle;<br />
1. <strong>Kan</strong> ba¤›flç›s›n›n kan <strong>ve</strong>rme iflleminden dolay› olumsuz etkilenmesinin önlenmesi,<br />
2. Al›c›y› ba¤›flç›dan bulaflabilecek hastal›klardan <strong>ve</strong> ba¤›flç›n›n kulland›¤› ilaçlar›n yan etkilerinden korumas› sa¤lan›r.<br />
<strong>Kan</strong> <strong>ve</strong> <strong>Kan</strong> Ürünleri <strong>Kan</strong>unu’na göre (5624 Say›l› <strong>Kan</strong>un, madde 3/c) “<strong>Kan</strong>, kan bileflenleri <strong>ve</strong> ürünlerinin al›nmas›nda<br />
<strong>ve</strong> <strong>ve</strong>rilmesinde ba¤›flç› <strong>ve</strong> al›c›n›n sa¤l›¤›n›n tehlikeye düflürülmemesi, t›bbî risklere karfl› korunmas›, transfüzyonun<br />
gü<strong>ve</strong>nle yap›lmas› <strong>ve</strong> transfüzyon sonras› ba¤›flç› <strong>ve</strong> al›c›n›n izlenmesi flartt›r…”<br />
<strong>Kan</strong> ba¤›fl› esnas›nda <strong>ve</strong>ya sonras›nda hayat› tehdit edecek yan etkilerin görülme olas›l›¤› oldukça düflüktür. Amerika<br />
Birleflik Devletleri’nde 10 y›ll›k bir süreç içerisinde 100 milyon ba¤›fltan 3’ünde ölüm meydana geldi¤i bildirilmifltir.<br />
<strong>Kan</strong> ba¤›fl› ile ilgili olarak <strong>ve</strong>ricinin durumundan kaynaklanan nedenlerle al›c›n›n sa¤l›¤›n›n tehlikeye girmesinin önlenmesi<br />
çok önemlidir. Yeni nesil tarama testlerinin kullan›ma girmesi ile serolojik özgüllük <strong>ve</strong> duyarl›l›¤›n artmas›na<br />
ra¤men yine de “pencere dönemi” varl›¤›n›n devam etmesi nedeniyle testlerin tek bafl›na tan› için yetersiz kalmas›, kan<br />
ba¤›flç›s› seçiminin önemini artt›rmaktad›r.<br />
Ba¤›flç› seçiminde genel kural, uygun yafl s›n›rlar› içerisinde, ciddi hastal›¤› olmayan, enfeksiyon riski tafl›mayan<br />
sa¤l›kl› kiflileri bulmakt›r.<br />
BA⁄IfiÇI SORGULAMA<br />
Ba¤›flç› seçiminde ilk basamak ba¤›flç›n›n sorgulanmas›d›r. Bu sayede t›bbi öyküsünde kabul edilemez noktalar olan<br />
kifliler daha bafltan elenebilir. Ba¤›flç› olmaya geçici olarak engel olacak durumlar belirlenip kifli; uygun zaman sonra<br />
gelmek üzere yönlendirilebilir. Bu amaçla, Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n genelgesi (Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlü¤ü’nün<br />
03.01.1997 tarih <strong>ve</strong> 141 say›l› genelgesi) do¤rultusunda haz›rlanan Ba¤›flç› Sorgulama Formu kullan›lmaktad›r.<br />
Ba¤›flç› aday› formu özenle doldurmal›, akl›na tak›lanlar› sorabilmelidir. Ba¤›flç› aday›n›n sorgulanmas›, muayenesi<br />
<strong>ve</strong> kabulü yetkili bir hekim taraf›ndan yap›lmal›d›r. Tüm sistemleri ilgilendiren bir fizik muayene pratik olmad›¤› gibi<br />
gerekli de de¤ildir. Ciddi bir sorgulama ile gerekli olaca¤› düflünülen fizik muayene <strong>ve</strong> laboratuvar çal›flmalar›n›n<br />
yap›lmas› yeterlidir. Pozitif bulgu olmasa bile hekim herhangi bir sak›nca hissederse ba¤›flç› reddedilir.<br />
Risk faktörleri aç›s›ndan sorgulanan kan ba¤›flç›s›n›n yapaca¤› bildirimin gü<strong>ve</strong>nilirli¤i iki etkene ba¤l›d›r:<br />
1. <strong>Kan</strong> ba¤›flç›s›n›n gönüllü <strong>ve</strong> karfl›l›k beklemeyen (sosyal fedakârl›k duygular›na sahip, altruistik motivasyonlu) biri<br />
olmas›.<br />
- 35 -
Change language