12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - Temel Kurs
T‹GVHH oluflabilmesi için kan bilefleni içerisinde 1x10 7 /kg lenfosit olmas› yeterlidir. Hastal›k transfüzyondan ortalama
1-2 hafta sonra (2-30 gün) bafllar. Ancak 1050 gün sonra dahi rapor edilen olgular vard›r. Genellikle tablo akut
seyirli olup nadiren kronik olgular bildirilmifltir. Akut graft versus host hastal›¤› özellikle a¤›r seyrediyorsa (Grade III ve
IV) % 90 oran›nda ölümle sonuçlan›r. Bu nedenle hastal›¤› tedavi etmek yerine oluflmas›n› önlemek gerekir. En iyi yöntem,
transfüze edilen kan›n içindeki immünolojik yönden aktif hücrelerin ço¤almas›n› önlemektir. Bu amaçla gama
›fl›nlama yap›lmal›d›r. Böylece bileflen içindeki lenfositler fonksiyonel olarak aktivitesini koruyacak, fakat ço¤alamad›klar›ndan
hastan›n dokular›n› infiltre edemeyecek ve T‹GVHH yapamayacaklard›r.
Risk grubunda yer alan hastalara yap›lacak transfüzyonlar için, içeri¤inde lenfosit bulunan bileflenler (eritrosit, granülosit
ve trombosit süspansiyonlar›), Sezyum 137 kayna¤› içeren özel aletlerle 2500 - 3200 cGy dozda ›fl›nlan›r. Ifl›nlanm›fl
eritrosit süspansiyonu son kullanma tarihini geçmemek üzere 28 gün saklanabilir. Ifl›nlama sonras› plazmadaki
potasyum düzeyi normal banka kan›na göre iki kat fazlad›r. Bu nedenle potasyum art›fl›n› tolere edemeyecek durumdaki
hastalarda ilk 24 saatte kullan›lmal›d›r. Bunun d›fl›nda baflka olumsuz etkisi yoktur.
Dondurma-eritme ifllemi s›ras›nda lenfositler parçaland›¤›ndan, taze donmufl plazman›n ›fl›nlanmas›na gerek yoktur.
Ancak, plazma ayr›ld›ktan hemen sonra, dondurulmadan kullan›lacaksa ›fl›nlanmal›d›r.
Kan ve kan bileflenlerini ›fl›nlaman›n mutlaka gerekli oldu¤u haller flunlard›r:
1. Kemik ili¤i transplantasyonu yap›lan hastalar,
2. Prematüre veya yo¤un bak›m ünitelerindeki yenido¤anlar,
3. fiiddetli immün yetmezlikli (konjenital veya akkiz) hastalar,
4. ‹ntrauterin kan transfüzyonlar›,
5. Exchange transfüzyon yap›lan yenido¤anlar,
6. Hodgkin hastal›¤›,
7. HLA uygun trombosit süspansiyonu transfüzyonu yap›lan hastalar,
8. Birinci derece akrabalardan yap›lan transfüzyonlar.
Ifl›nlaman›n mutlak gerekli olmad›¤› fakat yap›lmas›n›n yararl› olaca¤› haller:
1. Akut lösemiler,
2. Hodgkin d›fl› lenfomalar,
3. Solid organ nakli yap›lan hastalar,
4. Yo¤un kemoterapi/radyoterapi nedeniyle ba¤›fl›kl›k sistemi bask›lanm›fl olan solid tümörlü hastalar.
KAN B‹LEfiENLER‹N‹N SAKLANMASI
Bofl kan torbalar› saklan›rken ortam›n ›s›s›na, nemine ve ›fl›k ile direkt temas etmemesine dikkat edilmelidir. Kullan›m
öncesi de görsel olarak incelenmeli, s›z›nt› veya s›v›larda bulan›kl›k varsa kullan›lmamal›d›r. Bileflen haz›rland›ktan
sonra ise saklama koflullar› bileflenin cinsine ba¤l›d›r. ‹çerisinde eritrosit bulunan tam kan dahil tüm kan bileflenleri
(dondurulmufl eritrosit süspansiyonlar› hariç), ›s› monitörü olan özel kan saklama dolaplar›nda 1-6 °C’de saklanmal›,
servislerdeki buzdolaplar›nda kesinlikle saklanmamal›d›r. Trombosit konsantreleri oda ›s›s›nda ve ajitatör denilen
belirli devirde sürekli çalkalama yapan cihazlarda saklanmal›d›r. Oda ›s›s›n›n takip edilemedi¤i ya da çok s›cak ortamlarda
20-24 °C’lik ›s›n›n sa¤lanabilmesi için yap›lm›fl özel cihazlar vard›r. Trombosit inkübatörü/dolab› olarak bilinen
bu cihazlar›n içerisine ajitatör konularak trombositlerin saklanmas› en uygunudur. Plazmalar en k›sa sürede dondurularak,
-18/-25 °C’den daha so¤uk derin dondurucularda saklanmal›d›r.
Kan merkezi d›fl›nda kan bileflenlerinin saklama koflullar›n›n takibi son derece zordur. Bu nedenle uygulama güçlüklerine
ra¤men pek çok kan merkezi, ç›k›fl› takip eden 30 dakika sonras›nda geri dönen ürünleri kabul etmemektedir.
- 117 -