12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
bi ile çal›flan cihazlarda ise genellikle iki damar yolu (al›fl <strong>ve</strong> dönüfl) kullan›lmaktad›r. Antikoagülan solüsyonla kar›flt›-<br />
r›larak hastadan al›nan kan bir yandan sürekli olarak santrifüj bölümüne pompalan›rken burada merkezkaç kuv<strong>ve</strong>tinin<br />
etkisi ile birbirinden ayr›lan kan bileflenleri belirli noktalardan sürekli olarak çekilmektedir. Böylece toplanmas› istenen<br />
bileflen torbada tutulurken geri kalan bileflenler dönüfl yolundan hasta <strong>ve</strong>ya ba¤›flç›lara sürekli olarak geri <strong>ve</strong>rilmektedir.<br />
Bu cihazlar ile ifllem süreleri daha k›sa sürmekte <strong>ve</strong> damar d›fl› kan hacimleri daha düflük oldu¤u için kardiyovasküler<br />
yan etkiler daha az izlenmektedir. Hasta <strong>ve</strong>ya ba¤›flç›lara çift damar yolu açmak önemli dezavantajlar›ndan biri<br />
olmakla birlikte ço¤u cihaz›n tek kol prensibi ile çal›flabilme özellikleri de bulunmaktad›r.<br />
Bu cihazlar›n ço¤u, özellikle yeni modelleri, hasta <strong>ve</strong>ya ba¤›flç› gü<strong>ve</strong>nli¤ini esas alacak flekilde bilgisayar sistemleri<br />
ile kontrol edilen bir çok bas›nç, hava dedektörleri, filtreler, gü<strong>ve</strong>nlik kapakç›klar›, izlem monitörleri <strong>ve</strong> alarm sistemleri<br />
ile donat›lm›flt›r. Ayr›ca al›nan, ifllenen, <strong>ve</strong>rilen kan <strong>ve</strong> toplanan bileflen miktarlar› kaydedilmektedir. Santrifüj<br />
bölümlerinin özel dizaynlar› sayesinde birbirinden ayr›lan bileflenler çok daha saf olarak ayr›labilmektedir. Cihazlara<br />
yüklenen hasta <strong>ve</strong>ya ba¤›flç› <strong>ve</strong>rilerine göre ifllemin daha ideal koflullarda gerçekleflmesini sa¤layacak <strong>ve</strong>riler otomatik<br />
olarak hesaplanmakta <strong>ve</strong> gerçeklefltirilmektedir. Kullan›mlar› ise gittikçe daha rahat <strong>ve</strong> kolay uygulanabilir hale gelmifltir.<br />
Aferez ifllemlerinin klinik avantajlar›:<br />
Uygulanan aferez ifllemlerinin say›s› her geçen gün tüm dünyada oldu¤u gibi ülkemizde de giderek artmaktad›r.<br />
Aferez uygulamalar› içinde en çok ba¤›flç› aferezi yap›lmaktad›r. Bunlar›n içinde plateletferez en çok yap›lan ifllemdir.<br />
Aferez sayesinde tek bir ba¤›flç›dan birden fazla kan bilefleni elde edilebildi¤i gibi (örne¤in: trombosit + eritrosit; trombosit<br />
+ plazma; eritrosit + plazma) elde edilen bileflenlerin miktar› da fazla olabilmektedir (örne¤in: tek bir ba¤›flç›dan<br />
6-8 tam kan ba¤›flç›s›ndan elde edilen trombosit say›s›na eflit ürün elde edilmesi, çift eritrosit <strong>ve</strong>ya plazma toplanmas›<br />
vb.). Ek olarak haz›rlanan bileflenlerin safl›k oranlar› da yüksek olmaktad›r. <strong>Transfüzyon</strong> prati¤inde yol açt›klar› birçok<br />
yan etki nedeni ile istenmeyen hücreler olan lökositlerin toplanan bileflen içindeki say›lar› yeni gelifltirilen setler <strong>ve</strong> cihazlar<br />
sayesinde yok denecek kadar azalt›labilmifltir. Ba¤›flç› aferezinin en önemli avantajlar›ndan biri ise tek bir<br />
ba¤›flç›dan çok <strong>ve</strong> yeterli say›da kan bileflenlerinin haz›rlanabilmesi ile hastalar›n karfl›laflt›klar› ba¤›flç› say›lar›n›n azalt›lmas›<br />
mümkün olmaktad›r. Bu durum özellikle talasemi gibi yaflam› boyunca s›k kan transfüzyonu almas› gereken<br />
hastalar için çok avantajl› bir durumdur. Hastalar ne kadar fazla ba¤›flç› kan› ile karfl›lafl›rlarsa o kadar çok yabanc› antijenlere<br />
karfl› antikorlar gelifltirmekte <strong>ve</strong> daha sonra yap›lmas› planlanan kan transfüzyonlar›nda zorluklar yaflanabilmektedir,<br />
ayr›ca transfüzyonla geçen enfeksiyon hastal›klar› aç›s›ndan da risk artmaktad›r. Ayr›ca son zamanlarda gelifltirilen<br />
aferez yöntemleri ile ba¤›flç›lardan daha genç eritrositler (neosit) elde edilebilmekte <strong>ve</strong> böylece bu bileflenin<br />
transfüzyonu ile s›k transfüzyon alan hastalarda iki transfüzyon aras›ndaki süre uzat›labilmektedir.<br />
Aferez ifllemleri için ba¤›flç› seçimi <strong>ve</strong> yan etkiler:<br />
Aferez uygulanacak ba¤›flç›lar›n de t›pk› tam kan ba¤›flç›lar› gibi standart ba¤›flç› olma koflullar›n› sa¤lamas› gerekmektedir.<br />
Bununla beraber baz› aç›lardan tam kan ba¤›flç›lar›na göre farkl›l›klar› bulunmaktad›r. Plateleferez uygulanacak<br />
ba¤›flç›lar›n son 3 gün içinde aspirin <strong>ve</strong> trombosit fonksiyonunu bozan ilaçlar› almam›fl olmalar› gerekmektedir.<br />
‹fllem öncesi ba¤›flç›da trombosit say›s› 150x10 9 /L’den fazla olmal›d›r. Ayn› ba¤›flç›ya tekrar plateleferez ifllemi en erken<br />
48 saat sonra uygulanabilir. Tek bir ba¤›flç›ya haftada iki, y›lda 24 ifllemden fazlas› uygulanmamal›d›r. Ek olarak<br />
plazma da toplanacak ise hacmi 500 mL’yi geçmemelidir. Seri plazma toplanmas› durumlar›nda haftada 2 ifllemden<br />
fazlas› uygulanmamal› <strong>ve</strong> en geç 4 ayl›k aralarla serum protein düzeyleri ölçülmeli <strong>ve</strong> koagülasyon testleri çal›fl›lmal›-<br />
d›r. E¤er aferez ifllemi ile eritrosit toplanm›fl ise tam kan ba¤›fl›nda oldu¤u gibi tekrar eritrosit toplayabilmek için en az<br />
8 hafta sürenin geçmifl olmas› <strong>ve</strong> y›lda da maksimum 4 eritrosit toplama iflleminin gerçeklefltirilmifl olmas› gerekmektedir.<br />
Tekrarlayan aferez ba¤›flç›lar› için önemli noktalardan biri ise maksimum 30 gün sonra enfeksiyon hastal›klar›<br />
aç›s›ndan yap›lan rutin testlerin ba¤›flç›larda tekrarlanmas› gere¤idir. Nötropenik hastalara <strong>ve</strong>rmek üzere ba¤›flç›lardan<br />
granülosit toplama ifllemleri <strong>ve</strong> kök hücre nakli yap›lacak hastalar için kök hücre toplama ifllemleri özel koflullar alt›nda<br />
uygulanmas› gereken <strong>ve</strong> ba¤›flç›n›n haz›rlanmas› <strong>ve</strong> seçiminde farkl›l›klar bulunan aferez yöntemleridir.<br />
- <strong>12</strong>3 -
Change language