12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği

Ulusal Kan Merkezleri ve Transfüzyon T›bb› Kursu XII - Temel Kurs
Sonuç Olarak;
• Crossmatch’deki sorunlar› de¤erlendirebilmek için al›c›da transfüzyon öncesi antikor tarama ve tan›mlama testlerinin
yap›lmas› gereklili¤inin yan› s›ra tan›mlanan antikor varsa bunun klinik de¤erinin bilinmesi de önemlidir.
• Crossmatch uygunsuzlu¤unda transfüzyon karar›n›n sorumlulu¤u klinisyene ait olmal› ancak kan merkezi hastayla
ilgili tüm kay›tlar›nda bu uygunsuzlu¤u belirtmeli ve transfüzyon konusunda yönlendirici olmal›d›r.
Elektronik Çapraz Karfl›laflt›rma
Al›c›n›n kan grubunun en az iki farkl› kan örne¤inde çal›fl›ld›¤› ve kay›tlar›n elektronik ortamda sakland›¤› durumda,
al›c›n›n son 72 saat içerisinde antikor tarama testi negatif ise elektronik çapraz karfl›laflt›rma yap›larak ve sadece
ABO uyumuna bak›larak kan ç›k›fl› yap›lmas› ifllemidir. Elektronik ortamda saklanmas› gereken kay›tlar; ba¤›flç› ünite
numaras›, bileflenin ad›, en az iki kez tan›mlanm›fl al›c› ABO ve Rh (D) kan grubu kay›tlar›, al›c› antikor tarama sonuçlar›d›r.
Ayr›ca sistem kan bilefleni ile al›c› test sonuçlar› aras›nda uygunsuzluk oldu¤unda uyar›da bulunacak flekilde
düzenlenmelidir.
Type and Screen (Tiplendirme ve Tarama)
Nadiren kan ihtiyac› olmas› beklenen durumlarda, hastan›n kan örne¤i ABO, Rh (D) ve beklenmeyen antikorlar aç›-
s›ndan test edilir ve gelecekte kana ihtiyaç duyma s› halinde çapraz karfl›laflt›rma yapmak üzere saklan›r. E¤er ‘Tiplendirme
ve tarama’ politikas› uygulan›yor ise transfüzyon gerekti¤inde ihtiyac› karfl›layabilecek kadar kan sto¤unun merkezde
bulunmas› gereklidir. Kan gerekli oldu¤unda ‘Acil Çapraz karfl›laflt›rma’ veya elektronik çapraz karfl›laflt›rma yap›larak
ürün ç›k›l›r. Antikor tarama pozitif olarak sonuçland›¤›nda; antikor tan›mlanmal› ve reaksiyon verece¤i antijenin
bulunmad›¤› kan ürünü haz›rda bulundurulmal›d›r. Bu sistemin bir di¤er gereklili¤i de hastane transfüzyon komiteleri
taraf›ndan ‘Maksimum cerrahi kan istem çizelgelerinin’ oluflturulmas›d›r.
ÖZEL DURUMLARDA UYGUNLUK TESTLER‹
Acil fiartlar: Kan merkezi her zaman acil flartlarda yap›lacak testlerle ilgili karar› önceden belirlemifl olmal› ve bu
yol her çal›flan taraf›ndan ayn› flekilde izlenmelidir. Acil flartlarda uygunluk testleri yap›lmaks›z›n tek bafl›na uygun kan
grubu ile transfüzyon karar› al›nabilir. Kan grubunu belirleyecek kadar zaman olmad›¤› takdirde ise en uygunu O grubu
eritrosit transfüzyonudur. Rh negatif tercih edilmelidir. Böyle durumlarda karar› klinik hekimi yönlendirmelidir. Yine
de kan gönderildikten sonra mevcut örneklerle testler çal›fl›lmal›, elde edilen uygunsuz sonuçlar al›c›n›n doktoruna
acilen iletilmelidir.
Plazma Transfüzyonu: Bu durumda uygunluk testleri her zaman gerekli de¤ildir. Ancak masif plazma transfüzyonlar›nda
baz› merkezlerde verici plazmas› ile al›c› eritrositlerinin test edilmesi önerilmektedir. Eritrosit kontaminasyonunda
(5 ml eritrosit pembelik oluflturur) da uygunluk testleri yap›lmal›d›r.
Masif Transfüzyon: 24 saat içinde al›c›n›n total kan volümü kadar ya da daha fazla transfüzyon yap›lmas› masif
transfüzyon olarak tan›mlan›r. Masif transfüzyon sonras› al›c›n›n örne¤inde kendine ait kan miktar› çok azalm›flt›r.
Özellikle acil durumlarda en önemlisi al›c› ve vericinin kan grubu uygunlu¤udur.
Elektif Cerrahi Olgular: Elektif cerrahi olgularda kullan›lacak kan miktar› klini¤e göre farkl›l›klar gösterece¤inden
her kan merkezinin hizmet verdi¤i hastane veya bölge baz›nda belirli operasyonlar için kullan›lacak transfüzyon say›-
s› önceden kararlaflt›r›lm›fl olmal›d›r. AABB bu tip olgularda tiplendirme, antikor tarama (type and screen) yap›lmas›n›
ve e¤er transfüzyon gerekiyorsa crossmatch yap›lmas›n› önermektedir. Al›c› için acil olarak kan gerekli oldu¤unda ise
acil crossmatch (immediate spin, IS) uygulanmas›na klinik hekimi ile birlikte karar verilebilir.
Sonuç olarak; her ne kadar uygun bir antikor tarama, tan›mlama yap›lm›fl olsa da al›c›da aranmam›fl antikorlar, vericide
de tan›mlanamam›fl otoantikorlar olabilece¤inden olas›l›k az da olsa ciddi transfüzyon reaksiyonlar›n› önlemek
için crossmatch testinin transfüzyon öncesi yap›lmas› önemlidir.
- 84 -