12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
12 temel kurs - Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ulusal <strong>Kan</strong> <strong>Merkezleri</strong> <strong>ve</strong> <strong>Transfüzyon</strong> T›bb› Kursu XII - Temel Kurs<br />
lunmad›¤› için bu durum önemli bir sorun olmaktad›r.<br />
Günümüzde kullan›lmakta olan membran ELISA tekni¤ine dayanan h›zl› tarama testleri de acil durumlar için kullan›labilir.<br />
Ülkemizde de Sa¤l›k Bakanl›¤› 1997 y›l› içinde yay›nlad›¤› bir tebli¤ ile bu tip h›zl› testlerin acil flartlarda<br />
kullan›lmak üzere kan bankalar›nda bulundurulmas› gerekti¤ini belirtmifltir.<br />
Maksimum Cerrahi <strong>Kan</strong> ‹stem fiemas›<br />
Tüm dünyada yeterli deneyimi olmayan hekimler daha emniyetli olaca¤› düflüncesiyle ihtiyaçtan fazla miktarda kan<br />
talep etmektedir. Oysa hemoglobin düzeyi normal ço¤u eriflkin hasta için pek çok elektif operasyon öncesinde kan haz›rlamaya<br />
gerek yoktur. Ayr›ca kan bilefleni, çapraz karfl›laflt›rma ile hasta ad›na her haz›rlan›fl›nda raf ömründen bir<br />
süre kaybetmektedir. Hasta için gere¤inden fazla say›da <strong>ve</strong> uzun süre kan saklanmas›, sonuçta çok say›da kan <strong>ve</strong> kan<br />
bilefleninin gereksiz yere miyad› dolarak imha edilmesine neden olmaktad›r. Ancak bu konuda tek sorumlunun klinisyen<br />
oldu¤u söylenemez. <strong>Kan</strong> merkezi yöneticisi de hastanenin rutin ihtiyac›n› karfl›layacak kan sto¤unu merkezde bulundurmal›d›r.<br />
Bu miktar hastanenin 2 günlük kan ihtiyac›na eflittir. Sadece miktar de¤il kan›n gruplara da¤›l›m› da<br />
özenle takip edilmelidir. Sto¤un merkezde oldu¤unun <strong>ve</strong> takip edildi¤inin bilinmesi, cerrahlarda merkeze gü<strong>ve</strong>n duygusunu<br />
gelifltirecek <strong>ve</strong> afl›r› taleplerin önüne geçilecektir. Çünkü afl›r› taleplerin önemli bir bölümünde neden, hasta yaflam›n›n<br />
<strong>ve</strong> mesleki baflar›n›n korunma kayg›s›d›r.<br />
Hastalar için yap›lan çapraz karfl›laflt›rma say›s›n›n ünite olarak transfüze edilen kan bilefleni say›s›na oran› (C/T)<br />
bir hastanede uygun kan kullan›m› <strong>ve</strong> klinisyen–kan merkezi iletifliminin en iyi göstergesidir. E¤er C/T oran› 2’nin üzerinde<br />
ise kan talebinin gere¤inden fazla oldu¤unu gösterir. Bu durumu önlemek için her hastane "maksimum cerrahi<br />
kan istem flemas›"n› haz›rlamal›d›r. Maksimum cerrahi kan istem flemas›, transfüzyon öncesi yap›lan testleri <strong>ve</strong> günü<br />
geçen kan miktar›n› azaltmak, otolog kan kullan›m›n› art›rmak amac›yla oluflturulmufltur. Bu sayede afl›r› kan talebi önlenmekte<br />
<strong>ve</strong> kan merkezi çal›flmalar› daha efektif hale gelmektedir.<br />
fiema haz›rlan›rken:<br />
1. Daha önce yap›lan operasyonlarda kullan›lan kan miktarlar›,<br />
2. Kaç hastada transfüzyona ihtiyaç duyuldu¤u,<br />
3. Kaç hastaya kan istemi yap›ld›¤›,<br />
4. Her operasyon türü için C/T oranlar› tespit edilmelidir.<br />
Her ne kadar ortalama de¤erler birçok hastanede benzer ise de her hastane kendi uygulamalar›n› göz önünde bulundurarak<br />
liste haz›rlamal›d›r. Ancak oluflturulan listeler genel olarak kabul edilen standart protokollerle çeliflmemelidir.<br />
De¤iflen yöntemler <strong>ve</strong> uygulamalar olabilece¤i için flema periyodik olarak güncellenmelidir.<br />
Birçok hastanede, rutin elektif cerrahi giriflimlerin önemli bir bölümünde sadece cerrah›n kendini emniyette hissetmek<br />
için istedi¤i kanlar operasyon s›ras›nda ihtiyaç duyulmad›¤› için kullan›lmamaktad›r. Bu tür operasyonlarda çapraz<br />
karfl›laflt›rmaya ba¤l› maliyet art›fl›n› engellemek için sadece "tiplendirme <strong>ve</strong> tarama" yap›lmas› önerilmektedir.<br />
Tiplendirme <strong>ve</strong> tarama iflleminde kan merkezi, hastan›n kan grubunu do¤rudan <strong>ve</strong> karfl›t gruplama yöntemleri ile<br />
çal›fl›r. Al›c› (hasta) serumunda transfüzyon reaksiyonuna neden olabilecek antikorlar›n varl›¤›n› gösterebilmek için antikor<br />
tarama testi yapar. Antikor tarama testi negatif ise hastaya kan haz›rlamak için çapraz karfl›laflt›rma testi yap›lmaz,<br />
sadece ayn› gruptan kan›n kan merkezinde bulunup bulunmad›¤› kontrol edilir. E¤er cerrah operasyon s›ras›nda transfüzyona<br />
ihtiyaç hissederse telefonla kan merkezi bilgilendirilir. Merkez, antiglobulin faz› içermeyen h›zl› çapraz karfl›-<br />
laflt›rma yöntemi ile kan› 1-2 dakika içinde ameliyathaneye ulaflt›rabilir. Hastada antikor tarama testi pozitif ise uygun<br />
kan bulmak sorun olabilir. Bu durumda kan merkezi operasyon öncesi antiglobulin faz›n› da içeren çapraz karfl›laflt›rma<br />
testi çal›flarak uygun kan› hasta için haz›rlamal› <strong>ve</strong> klinisyen taraf›ndan uygun görülen süre boyunca merkezde muhafaza<br />
etmelidir.<br />
- 130 -
Change language