De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

102 Hoofdstuk 6. Commentaar op tractaat 9
p. 76, r. 28, a similitudine. Caesarius legt uit dat deze definitie van
locus als ‘vindplaats van een argument’ door Cicero is ingesteld op grond
van een gelijkenis met echte ruimtelijke loci, plaatsen: zoals het wanneer je
iets zoekt makkelijk is om het te vinden wanneer de plaats waar je het moet
zoeken al is aangegeven, zo gaat het vinden van een argument ook makkelijk
wanneer je de plaats waar je dat argument kunt vinden al kent. Deze
vergelijking tussen normale -ruimtelijke- plaatsen en de loci van argumenten
neemt Caesarius letterlijk over van Cicero, Topica ii, 7: “Ut igitur earum
rerum quae absconditae sunt demonstrato et notato loco facilis inventio est,
sic, cum pervestigare argumentum aliquod volumus, locos nosse debemus;
sic enim appellatae ab Aristotele sunt eae quasi sedes, e quibus argumenta
promuntur.”
p. 76, r. 32, Argumentum. Caesarius definieert argument als ‘een reden
die een onzekere zaak geloofwaardig maakt’ (ratio rei dubiae faciens fidem).
Hij neemt deze definitie, zoals hij zelf ook zegt, over uit Cicero’s Topica,
ii, 8: “Itaque licet definire (. . . ) argumentum autem rationem quae rei dubiae
faciat fidem.” Boëthius heeft deze definitie overgenomen in zijn DDT
(1174D1-2 en vaker).
p. 76, r. 34, thesaurus. Caesarius neemt hier van Agricola de beeldspraak
over van een locus als vat (receptaculum) of schatkamer (thesaurus)
van argumenten. De argumenten, de instrumenten waarmee je een zaak geloofwaardig
kunt maken, zijn opgeslagen in de loci als in een schatkamer.
Agricola, De inventione dialectica: “Deze gemeenschappelijke punten bevatten
alle argumenten in zich, daar ze ook alles bevatten wat over ieder
ding gezegd kan worden. Daarom heeft men ze loci, vindplaatsen, genoemd,
omdat in hen, als in een vat of een schatkamer, zich alle instrumenten om
te overreden bevinden.” 19 (Haec igitur communia, quia perinde ut quicquid
dici ulla de re potest, ita argumenta omnia intra se continent, idcirco locos
vocaverunt, quod in eis velut receptu et thesauro quodam, omnia faciendae
fidei instrumenta sint reposita.) 20
p. 76, r. 36, a loco aliquo. Samenvattend zegt Caesarius dat de argumenten,
de instrumenten waarmee men een onzekere zaak geloofwaardig maakt,
dus te voorschijn moeten worden gehaald (educatur) uit een of andere locus.
Hoofdstuk 3: Over de veelvoudige betekenis van argument en
hoe dat wat wij hier argument noemen verschilt van argumentatie
19 Vertaling van Van der Poel in Agricola, Over dialectica, p. 62.
20 Agricola, De inventione dialectica, p. 20.