De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

More documents

Recommendations

Info

128 Hoofdstuk 6. Commentaar op tractaat 9 in bovenstaand schema overgenomen) en een enkele keer geeft hij juist de hele argumentatie behalve de conditionele premisse. Caesarius maakt geen onderscheid tussen si(als)-proposities (waarin het antecedens niet is aangenomen) en ergo(dus)-inferenties (waarin het antecedens wel is aangenomen). Bij Bird lezen we dat men deze twee dingen ook in de veertiende eeuw door elkaar haalde. 33 De maximale proposities, die Caesarius hier niet expliciet geeft, dienen steeds om de waarheid van de conditionele premisse te ondersteunen. 34 De argumentaties van geheel qua wijze verschillen van de andere drie nieuwe manieren van geheel op één opvallend punt. Bij de argumentaties vanuit het geheel naar de delen zien we bij geheel qua wijze een destructief voorbeeld terwijl alle andere manieren van geheel een constructieve argumentatie geven. De situatie bij argumentaties vanuit de delen naar het geheel is precies omgekeerd: hier zien we bij geheel qua wijze een constructieve argumentatie en bij de andere manieren van geheel een destructieve. Hierin komt geheel qua wijze overeen met geheel als geslacht, en de andere drie manieren (qua kwantiteit, tijd en plaats) komen in argumentatiestructuur overeen met integraal geheel. Bij geheel qua wijze is het namelijk, net als bij geheel qua geslacht, zo dat één deel al voldoende voorwaarde is voor het geheel (als iemand stapvoets loopt, loopt hij namelijk zonder meer). Bij de andere drie wijzen is het zo dat alle delen noodzakelijke voorwaarden zijn voor het geheel (pas als God elk afzonderlijk deel van de tijd is, mogen we concluderen dat hij altijd is). Zie ook het commentaar op het vorige hoofdstuk. Merk het verschil op tussen geheel qua kwantiteit als geheel als geslacht. Pas als we elk dier afzonderlijk zien zeggen we naar waarheid dat we elk dier (omne animal) zien, maar als we alleen een koe zien, zeggen we wel al naar waarheid dat we een dier zien. Boëthius geeft dezelfde wijzen van geheel naast geheel als geslacht en integraal geheel als Caesarius (Boëthius, DDT 1189A13-15). Boëthius geeft ook dezelfde argumentaties als voorbeelden hierbij (Boëthius, DDT 1189A15- C2). De enige verschillen zijn dat Boëthius de vraag behandelt of de ziel zich beweegt waar Caesarius de vraag stelt of God zich beweegt en dat Boëthius geen voorbeeld geeft van een argumentatie vanuit het deel naar het geheel op het gebied van plaats. Bovendien zegt Boëthius nergens of het gaat om een constructief of destructief argument. 33 O. Bird, ‘The Formalizing of the Topics in Medieval Logic’, Notre Dame Journal of Formal Logic 1 (1960), p. 148. 34 Zie Stumps commentaar op deze passage bij in Boëthius, De topicis differentiis [Stump], p. 121.
6.2 Een commentaar op de afzonderlijke hoofdstukken 129 Hoofdstuk 11: Over de loci die ‘vanuit de oorzaken’ worden genoemd In dit hoofdstuk behandelt Caesarius de vier Aristotelische oorzaken en geeft hij voorbeelden van argumentaties vanuit deze oorzaken. p. 83, r. 32, A causis. Hier geeft Caesarius de vier Aristotelische oorzaken: werkoorzaak, materiële oorzaak, formele oorzaak en doeloorzaak. Caesarius gebruikt dezelfde woorden om deze oorzaken te omschrijven als Boëthius, zie Boëthius, DDT 1189C3-7: “Er zijn meerdere oorzaken: ze verschaffen en bewerkstelligen het principe van beweging, of ze nemen als onderliggende de vormen van de soorten op, of vanwege die gebeurt er iets, of ze zijn de vorm van iets” (Sunt plures causae quae vel principium motus praestant atque efficiunt, vel specierum formas subjectae suscipiunt, vel propter eas aliquid fit, vel quae cujuslibet forma est). Ook de voorbeelden en de maximale proposities die Caesarius in het vervolg noemt neemt hij over van Boëthius (DDT 1189C7-1190A3). p. 83, r. 37, Ab efficienti igitur causa. Als voorbeeld van een argumentatie vanuit de werkoorzaak geeft Caesarius: (17) Het samenleven van mensen is natuurlijk Het samenleven van mensen bewerkstelligt rechtvaardigheid Dus rechtvaardigheid is natuurlijk Maximale propositie: de dingen waarvan de werkoorzaak natuurlijk is, zijn zelf ook natuurlijk Differentia: vanuit de werkoorzaak Caesarius ondersteunt de eerste premisse nog met de propositie “de mens is van nature een gezelschapsdier”. Deze maakt echter geen deel uit van de argumentatie zelf. Hier is de functie van de maximale propositie het rechtvaardigen van de overgang van de premissen naar de conclusie. Dit in tegenstelling tot de argumentaties vanuit het geheel, waar de maximale proposities de conditionele premissen ondersteunden. p. 84, r. 4, A materiali. Caesarius’ voorbeeld van een argumentatie vanuit de materiële oorzaak: (18) De Moren hebben geen ijzer Dus de Moren hebben geen zwaard Maximale propositie: als de materiële oorzaak er niet is, kunnen ook de dingen die uit die materiële oorzaak zijn samengesteld er niet zijn
Page 1:
De Dialectica van Johannes Caesariu
Page 4 and 5:
4 Inhoudsopgave 3.5 Verwijzingen .
Page 6 and 7:
6 Dank
Page 8 and 9:
8 Inleiding
Page 11 and 12:
Hoofdstuk 1 Johannes Caesarius 1.1
Page 13 and 14:
1.2 Contacten 13 op 15 december 155
Page 15 and 16:
1.2 Contacten 15 aan Gratius of dez
Page 17 and 18:
1.3 Werk en betekenis 17 De werken
Page 19 and 20:
Hoofdstuk 2 Humanisme en Dialectiek
Page 21 and 22:
2.2 Humanisme en dialectiek 21 tuss
Page 23 and 24:
2.2 Humanisme en dialectiek 23 de t
Page 25 and 26:
2.3 Andere stromingen in de dialect
Page 27 and 28:
2.4 Humanistische dialectiekleerboe
Page 29 and 30:
Hoofdstuk 3 Caesarius’ Dialectica
Page 31 and 32:
3.1 Titelblad en opdracht 31 zijn o
Page 33 and 34:
3.2 Het voorwoord 33 ze haar eigen
Page 35 and 36:
3.3 Barbaarse sofisten 35 (antieke)
Page 37 and 38:
3.4 De opzet van de Dialectica 37 d
Page 39 and 40:
3.4 De opzet van de Dialectica 39 v
Page 41 and 42:
3.5 Verwijzingen 41 auteur noemt. O
Page 43 and 44:
3.5 Verwijzingen 43 Petrus Hispanus
Page 45 and 46:
3.6 Grieks 45 Daarom hebben wij gez
Page 47 and 48:
3.7 Populariteit 47 Legenda: Au = A
Page 49 and 50:
3.7 Populariteit 49 Agricola’s De
Page 51 and 52:
3.7 Populariteit 51 gegeven. 74 Dit
Page 53:
Deel II Tractaat 9: De locis dialec
Page 57 and 58:
Hoofdstuk 4 De topica voor Caesariu
Page 59 and 60:
4.1 Aristoteles 59 is vanzelf duide
Page 61 and 62:
4.1 Aristoteles 61 Als de soort een
Page 63 and 64:
4.2 Boëthius 63 een algemene intro
Page 65 and 66:
4.2 Boëthius 65 Maar deze argument
Page 67 and 68:
4.3 Middeleeuwen 67 ligt zijn de ma
Page 69 and 70:
4.3 Middeleeuwen 69 deleeuwen. Het
Page 71 and 72:
4.4 Agricola 71 say’. 44 . Het gr
Page 73 and 74:
4.4 Agricola 73 Boëthius en de sch
Page 75 and 76:
Hoofdstuk 5 De tekst van tractaat 9
Page 77 and 78: Caput 3: De multiplici argumenti si
Page 79 and 80: Caput 6: Quid sit locus maxima et q
Page 81 and 82: descriptio, nec descriptum. Praeter
Page 83 and 84: Caput 10: De aliis quibusdam modis
Page 85 and 86: Vilius argentum est auro. Hinc etia
Page 87 and 88: in unaquaque artium penitus eruditi
Page 89 and 90: persequi ac demum ultimo afficere s
Page 91 and 92: Similiter et qui a divisione locus
Page 93 and 94: Hoofdstuk 6 Commentaar op tractaat
Page 95 and 96: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 127: 6.2 Een commentaar op de afzonderli
Page 153 and 154: 6.3 Conclusie 153 termediate betwee
Page 155 and 156: 6.3 Conclusie 155 Te pas en te onpa
Page 157 and 158: Bijlage A Tractaten en capita van C
Page 159 and 160: Tractaten en capita van Caesarius
Page 167 and 168: Bijlage B Overzicht van de loci van
Page 169 and 170: Overzicht van de loci van Caesarius
Page 177 and 178: Bibliografie Agricola, R., De inven
Page 179 and 180:
Bibliografie 179 Hutten, U. von, Ep
Page 181:
Bibliografie 181 Risse, W., Die Log
show all

De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?