De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

Hoofdstuk 1
Johannes Caesarius
1.1 Leven
Johannes Caesarius wordt omstreeks 1468 geboren in Jülich (Ned. Gulik),
gelegen in het midden van de driehoek die gevormd wordt door
de steden Roermond, Aken en Keulen. 1 Over zijn jeugd is zeer weinig
bekend. Het verhaal dat Caesarius een leerling van Hegius in Deventer
geweest zou zijn, mist volgens de Allgemeine Deutsche Biographie enige
fundering. Het is zelfs heel onwaarschijnlijk dat Caesarius les heeft
gehad van Hegius gelet op de opmerking die Caesarius in zijn Dialectica
maakt dat Hegius ten tijde van Caesarius’ jonge jaren in Deventer
verbleef en daar hoofd van het gymnasium was. 2 Als Hegius zijn leraar
was geweest en ze zich gelijktijdig in Deventer hadden bevonden,
had Caesarius daarvan wel melding gemaakt, vooral gezien het feit dat
Caesarius nog in dezelfde zin wel van Jacobus Faber Stapulensis zegt
dat deze zijn leraar was.
Op 9 november 1491 wordt Caesarius als pauper ingeschreven in de
matrikels van de artesfaculteit van de universiteit van Keulen. Vervolgens
gaat hij naar Parijs, waar hij een leerling wordt van Jacobus
1 Ik heb de informatie voor deze biografie voornamelijk gehaald uit de Allgemeine Deutsche
Biographie, 56 banden, uitgegeven door de Historische Kommision bij de Königliche
Akademie der Wissenschaften, Leipzig: Duncker & Humblot, 1875-1912, band 3, pp. 689-
691; de Neue Deutsche Biographie, uitgegeven door de Historische Kommision bij de Bayerische
Akademie der Wissenschaften, Berlin: Duncker & Humblot, 1953-, band 3, pp.
90-91; de korte biografie die Allen geeft als inleiding op de eerste brief die Caesarius aan
Erasmus schrijft (Erasmus, Opus epistularum Des. Erasmi Roterodami, 12 banden, uitgegeven
door P. S. Allen, H. M. Allen & H. W. Garrod, Oxford: Clarendon Press, 1906-1958
[Allen], brief 374, band 2, p. 172) en P. G. Bietenholz en T. B. Deutscher (red.), The Contemporaries
of Erasmus: a Biographical Register of the Renaissance and the Reformation,
3 banden, Toronto: University of Toronto Press, 1985-1987, band 1, pp. 238-239. Ik geef
in het vervolg alleen een verwijzing naar de bron van informatie wanneer het een andere
betreft dan bovengenoemde.
2 J. Caesarius, Dialectica Ioannis Caesarii, novissime iam ab ipso autore diligenter
recognita et accessione locupletata capitibusque distincta, miro compendio omnia fere eius
artis praecepta complectens, Paris: Simon Colinaeus, 1537, fol. 115v.