De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6.2 Een commentaar op de afzonderlijke hoofdstukken 121<br />
<strong>Caesarius</strong> hier dat zoals definitie en gedefinieerde uitwisselbaar zijn, zo ook<br />
kenmerkende eigenschap en dat waar<strong>van</strong> het de kenmerkende eigenschap is<br />
uitwisselbaar zijn. Zoals ‘rationeel dier’ wordt geprediceerd <strong>van</strong> alle mensen<br />
en <strong>van</strong> niets anders dan <strong>van</strong> mensen, zo wordt ook een kenmerkende eigenschap<br />
als ‘in staat zijn te lachen’ geprediceerd <strong>van</strong> alle mensen en <strong>van</strong> niets<br />
anders dan <strong>van</strong> mensen. Dus als iets in staat is te lachen, dan is het een<br />
mens, en andersom.<br />
Waarschijnlijk voegt <strong>Caesarius</strong> ‘kenmerkende eigenschap’ toe in dit hoofdstuk<br />
omdat de hierboven beschreven manieren <strong>van</strong> variëren die toegestaan<br />
waren (d.w.z. geldige argumentaties opleverden) bij definitie, omschrijving<br />
en interpretatie, ook opgaan voor redeneringen met als differentia ‘kenmerkende<br />
eigenschap’. Dit komt doordat de kenmerkende eigenschap en dat<br />
waar<strong>van</strong> het de kenmerkende eigenschap is uitwisselbaar zijn. Wanneer er<br />
geen uitwisselbaarheid is tussen de relata leveren deze variaties onwaarheden.<br />
Stel bijvoorbeeld dat ijzer een noodzakelijke oorzaak is voor wapens.<br />
We mogen dan zeggen ‘als er geen ijzer is zijn er geen wapens’. <strong>De</strong> tweede<br />
manier <strong>van</strong> variatie ik hierboven gaf levert echter een onwaarheid: ‘Als er<br />
ijzer is zijn er wapens’.<br />
Het is onduidelijk of <strong>Caesarius</strong> ‘<strong>van</strong>uit de kenmerkende eigenschap’ ook<br />
rekent tot de loci ‘<strong>van</strong>uit de substantie’. <strong>De</strong> titel <strong>van</strong> het hoofdstuk is een<br />
argument tegen: hij spreekt over drie loci ‘<strong>van</strong>uit de substantie’. Aan de<br />
andere kant krijgt deze locus ook geen plaats binnen de andere groepen. Dit<br />
is weer een argument voor. Het argument tegen zou kunnen worden opgeheven<br />
met de hypothese dat <strong>Caesarius</strong> pas gaandeweg besloot dat deze locus<br />
ook nog bij deze groep hoorde. Het kan zijn dat hij het werk <strong>van</strong> <strong>Johannes</strong><br />
Buridanus heeft nageslagen waar hij deze locus tegenkwam. <strong>Johannes</strong> Buridanus<br />
bespreekt deze locus bij de loci die ook al zijn het geen definities,<br />
omschrijvingen of interpretaties, wel moeten worden gerekend tot de loci<br />
‘<strong>van</strong>uit de substantie’ omdat ze herleid kunnen worden tot loci ‘<strong>van</strong>uit de<br />
definitie’ etc. 32<br />
p. 81, r. 40, equus. Het voorbeeld dat <strong>Caesarius</strong> hier aandraagt is<br />
onduidelijk. Omdat het een voorbeeld is <strong>van</strong> een redenering ‘<strong>van</strong>uit de kenmerkende<br />
eigenschap’ (a proprio) moet <strong>Caesarius</strong> hier wel bedoelen dat ‘een<br />
dier dat in staat is tot discipline’ een kenmerkende eigenschap is <strong>van</strong> paard.<br />
Dat dit inderdaad een kenmerkende eigenschap <strong>van</strong> paard is illustreert hij<br />
met een citaat <strong>van</strong> Horatius. Horatius, Epistulae, I, 2, 64-65: “<strong>De</strong> trainer<br />
beteugelt het paard met zachte nek dat in staat is te leren, om te gaan in<br />
de richting die de ruiter hem aangeeft” (Fingit equum tenera docilem cervice<br />
magister/ ire viam qua monstret eques). <strong>Caesarius</strong> geeft de volgende<br />
argumentatie:<br />
32 Buridanus, Summulae[Klima], pp. 415-417.
Change language