De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
76 Hoofdstuk 5. <strong>De</strong> tekst <strong>van</strong> tractaat 9: <strong>De</strong> locis dialecticis<br />
Caput 1: <strong>De</strong> utilitate dialecti<strong>ca</strong>e<br />
Quoniam igitur haec pars (ut dictum est) peculiari nomine dialecti<strong>ca</strong> appellatur,<br />
de utilitate eius pau<strong>ca</strong> nobis ex Aristotele dicenda videntur, priusquam<br />
locos ipsos aggrediamur. Est autem utilis (ut ille ait) ad tria: ad exercita-<br />
5 tiones, ad colloquia et ad eas quae sunt secundum philosophiam disciplinas,<br />
quae eadem graece idem his verbis expressit: , <br />
. Ad exercitationes quidem sane utilis est,<br />
quia methodum hanc habentes facile de proposito quovis argumentari poterimus.<br />
Ad colloquia vero eo quod multorum recensentes opiniones, non<br />
10 ex his quae extranea sunt alicui disciplinae, sed ex propriis sermocinabimur<br />
ad eos, vel potius contra eos transmutantes, si quid ab his nobis perperam<br />
dictum esse videatur. Quod quidem tum maxime fieri consuevit cum inter<br />
confabulandum (ut fit plerunque, vel in congressu, vel in convictu) quicquam<br />
proponebatur discutiendum. Cuiusmodi profecto colloquia illa videri<br />
15 possunt quae apud Aul. Gellium in Noctibus Atticis et apud Macrobium<br />
in Saturnalibus passim leguntur. Ad eas porro quae sunt secundum philosophiam<br />
disciplinas utilis omnino est, quod, cum possimus ad utranque<br />
partem disputare, facile in singulis intuebimur quid verum vel falsum sit.<br />
Praeterea autem et ad prima eorum quae in unaquaque disciplina principia<br />
20 sunt utilis probatur. Nam ex propriis propositae alicuius disciplinae principiis<br />
dicere aut disputare de ipsis impossibile est, eo quod in unaquaque<br />
disciplina prima omnium principia sunt. Atqui id multo commodissime fieri<br />
potest ex probabilibus, qualia praesertim in hac arte traduntur, quae, cum<br />
sit inquisitiva, ad omnium methodorum principia viam habere dicitur. Sed<br />
25 nunc quid sit locus deinceps di<strong>ca</strong>mus.<br />
Caput 2: <strong>De</strong> loco quid sit, tum et de argumento ipso<br />
Locus igitur est (ut ab Aristotele et Cicerone definitur) sedes argumenti,<br />
quae definitio (si tamen definitio dici meretur) ab eodem Cicerone a similitudine<br />
instituta esse monstratur. Ut igitur, inquit, earum rerum quae<br />
30 absconditae sunt demonstrato et notato loco facilis inventio est, sic cum<br />
pervestigare argumentum aliquod volumus locos nosse debemus, e quibus<br />
argumenta ipsa promuntur. Argumentum deinde ab ipso quoque definitur,<br />
ratio rei dubiae faciens fidem. Itaque locus est veluti publicum receptaculum<br />
et (ut Rodolphus Agricola ait) thesaurus quidam in quo faciendae fidei<br />
35 instrumenta reposita sunt. Haec nimirum sunt ipsa argumenta. Argumentum<br />
igitur, quod fidem rei dubiae facit, hoc est, rem dubiam probat, a loco<br />
aliquo edu<strong>ca</strong>tur oportet.
Change language