De Dialectica van Johannes Caesarius (ca. 1468 – 1550)

1.2 Contacten 15
aan Gratius of deze een verwante van hem die in Keulen gaat studeren
weg wil houden van de lezingen van Caesarius en andere dichters. 13
’Dichter’ stond in deze tijd gelijk aan ’humanist’, mensen die zich ook
om de vorm van taal bekommerden. Dat Caesarius vermeld wordt in
deze correspondentie is waarschijnlijk terug te voeren op het nauwe
contact dat Caesarius’ leerling Hermann von Neuenahr had met Ulrich
von Hutten, een van de schrijvers van de brieven.
Erasmus, die ook aan de zijde van Reuchlin stond, keurt in een brief
aan Caesarius zijn de Epistulae obscurorum virorum af:
Ik keurde de Epistulae obscurorum virorum ten zeerste af,
meteen vanaf het begin. De grap had vermakelijk kunnen
zijn, als het niet zo’n aanstootgevend precedent had geschapen.
Ik hou wel van een geintje, totdat het overgaat in het
beledigen van iemand. Maar wat ik erger vond was dat ze
in de latere editie ook een vermelding van mijn naam toe
hebben gevoegd. 14
Deze brief van Erasmus is opgenomen in de Lamentationes obscurorum
virorum, een polemisch antwoord op de Epistulae van Ortvinus Gratius.
We hebben geen reactie van Caesarius op deze brief over.
Rond 1520 raakt Caesarius bevriend met mannen van de Reformatie
zoals Spalatin, Johannes Lange en Philippus Melanchton. Hij heeft
sympathie voor de reformatorische beweging, maar breekt nooit met
de katholieke kerk. Hiermee haalt hij zich het verwijt op de hals geen
standpunt in te nemen en van twee walletjes te eten.
Uit het feit dat hij de laatste jaren in een huis van de Broeders van
het Gemene Leven gewoond heeft mogen we afleiden dat Caesarius zich
aangetrokken voelde tot de Moderne Devotie.
nawoord voorzien door P. Amelung, München: Winkel Verlag München, 1964, p. 78) dat
deze Johannes Caesarius een neolatijnse schrijver uit Zuid-Italië is, is zeker onjuist. Deze
Caesarius, in combinatie met ‘Plinius’ en ‘Griekse grammatica’ genoemd, is onomstotelijk
de in Jülich geboren Johannes Caesarius.
13 Von Hutten, Epistulae obscurorum virorum, deel 1, briefserie 2, brief 45, p. 257:
“Et teneatis eum in consuetudine quod semper intrat disputationes bursales, et quod non
visitat lectiones Caesarii vel aliorum poetarum.” Voor de Duitse vertaling Briefe der
Dunkelmänner, p. 220.
14 Erasmus, Opus Epistularum[Allen], brief 622: “Magnopere mihi displicebant Epistule
Obscurorum Virorum, iam tum ab initio. Delectare potuisset facecia, nisi nimium offendisset
exemplum. Mihi placet lusus, sed citra cuiusquam contumeliam. Sed molestius fuit
quod in posteriore editione mei quoque nominis mentionem admiscuerint.”